ATATÜRK’E VE KURTULUŞ SAVAŞI’NA OBJEKTİF TUTTU…

Kurtuluş Savaşı yıllarını çektiği fotoğraflarla ölümsüzleştiren Etem Hamdi Tem’in anıları kitaplaştırıldı. Yeditepe Üniversitesi Yayınevi’nce basılan “Tarihe Tanıklık Eden Bir Objektiften Kurtuluş Savaşı: Etem Tem’in Hatıraları” adlı kitap Prof. Dr. Tülay Âlim Baran tarafından yayına hazırlandı.

Etem Hamdi Tem, Milli Mücadele’nin başlarında Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün yanındaki tek fotoğraf makinesi sahibi yedek subaydı. 1921 yılından Atatürk’ün vefat ettiği 10 Kasım 1938’e kadar tarihi ve mekanı belli 700’e yakın fotoğraf ve bir kısmı Kurtuluş Savaşı’na ait 800 metre sinema filmi çekti. Büyük Taarruz sırasında Kocatepe’de “Atatürk’ü başparmağı dudaklarının arasındayken gösteren” kare özellikle hafızalara kazındı.

Prof. Dr. Tülay Âlim Baran-Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürü.

“DEVLETİN KURUCUSU ATATÜRK İŞTE BUDUR DENİLEBİLSİN DİYE…”
Kendi ifadesiyle “Elli yıl, yüz yıl ve daha ileride dünyaya gelecek Türk çocuğu, ‘bu devletin kurucusu Atatürk işte budur’ diyebilsin” diye düşünen Tem, Atatürk’ün yanında bulunduğu sürece ilişkin fotoğraf ve notlarla bir arşiv oluşturdu. Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Tülay Âlim Baran, bu çok değerli arşivi titiz bir çalışmayla kitap haline getirdi.

“BÜTÜN DÜNYANIN GÖZLERİNİ KAMAŞTIRAN BİR ZAFERDİ”
Anılarının girişinde “İleride Atatürk’ün tarihini okuyacak kuşaklar İstiklal Savaşımızın normal bir üstün kuvvetle kazanıldığı ve bunda pek övünülecek bir yön olmadığı kanısına varabilirler. Durum tamamıyla aksidir. Başkumandan Müşir Gazi Mustafa Kemal silah bakımından, teçhizat bakımından, düşman ordusundan çok zayıf bir orduyla bütün dünyanın gözlerini kamaştıran bir zafer kazanmıştır. İstiklal Savaşı’nda benim için büyük şans eseri olarak bulunduğum vazifelerde çektiğim fotoğraflar, gördüğüm şeylere dair tuttuğum notlar, bu hakikati ispata kâfidir.” cümlelerini dile getiren Tem, Kocatepe’deki o sembol fotoğraf için arşivine şu notu düştü: “Sade bir asker esvabı, teklifsiz bir tavır, çevik bir vücut çizgisi, sonra bütün vukuatı içinde doğurup içinde yoğuran o baş, o harikulade insan kafası… Resme bir defa daha bakınız. Hiçbir milletin bu alelade fotoğrafından daha güzel kurtuluş abidesi yoktur…”

FOTOĞRAFLARIN BİR KISMI BÜYÜK İZMİR YANGININDA YOK OLDU
Ne yazık ki Tem’in fotoğraf arşivinin hepsi günümüze ulaşamadı. Kurtuluş Savaşı’na dair enstantanelerin bir bölümü büyük İzmir yangınında baskı için bıraktığı dükkânla birlikte kül oldu. Geriye kalanlarıysa eşi muhafaza etti.

“ATATÜRK’Ü TANITAN VE SAVAŞIN NASIL KAZANILDIĞI ANLATAN BİR ESER”
Tem’in “İstiklal Savaşı’nda Gördüklerim ve İşittiklerim” ve “Resimli Anılar” diye iki başlık altında bir araya topladığı anıları kitaplaştıran Prof. Dr. Baran, eser hakkında şunları kaydetti: “Bu hatıraların yayınlanması hem Etem Tem’in hizmetine ve arzusuna bir katkıda bulunacak hem de verdiği fotoğraf ve film listesi sayesinde kimin tarafından çekildiği tam belli olmayan bazı fotoğrafların gerçek sanatçısının da ortaya çıkması söz konusu olacaktır. Biz bu hatıraların ve resimlerin öykülerinin gün yüzüne çıkmış olmasına vesile olarak Etem Tem’i daha iyi tanınır bir hale getirebileceğimizi umuyoruz. Etem Bey’in hatıraları yazma amacını oluşturan gelecek kuşakların Mustafa Kemal Atatürk’ü tanıması ve bu savaşın nasıl kazanıldığını anlaması konusunda elinde bulunan fotoğrafların ve anıların şüphesiz ki büyük önemi var. Bu eseri Milli Mücadele’nin başlaması ile Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmasının 100’üncü yılında toplumla buluşturmanın büyük mutluluğunu yaşıyoruz.”