Araştırma ve Raporlar
AVRUPALI GAYRİMENKUL YATIRIMCILARINI TÜRKİYE’YE ÇEKEBİLMENİN YOLU…
PwC Türkiye Gayrimenkul Sektörü Lideri Ersun Bayraktaroğlu, Gayrimenkulde Gelişen Trendler Avrupa 2024’ raporunu değerlendirirken şunları söyledi: “Yatırımcıların 2024 için belirmeye başlayan umutlarına rağmen hala ‘bekle-gör’ yaklaşımında olmaları önümüzdeki yıl için de yatırımlarını daha derin, fiyat ve kullanıma uygunluk alanında hızla gelişmelere uyum sağlayabilen piyasa ve segmentlere yönlendireceğini görmek hiç de zor değil. Bu çerçevede, uzunca bir süredir yatırımcıların tercihlerinde sonlarda olan ülkemizin Avrupalı yatırımcıların gözünde yükselebilmesi de ancak güven veren, koşullara hızla uyum sağlayan, esnek, açık, istikrarlı politikalara bağlı görünüyor.”
PwC ve Urban Land Institute (ULI) tarafından Gayrimenkulde Gelişen Trendler Avrupa araştırmasında elde edilen sonuçlarla hazırlanan raporda, katılımcıların yüzde 75’inin 2024 yılında sektördeki en önemli endişelerin “faizlerdeki hareketler, enflasyon ve ekonomik büyüme” olduğunu belirttiği kaydediliyor. Gayrimenkul sektörünün içinde bulunduğu maliyet krizinin “zorlu ekonomik şartlar ve artan ESG baskılarının etkisiyle” derinleştiğine işaret edilen rapora göre “Avrupa’da gayrimenkul yatırım ve geliştirme potansiyeli en yüksek üç şehir” Londra, Paris ve Madrid.
PwC Türkiye Gayrimenkul Sektörü Lideri Ersun Bayraktaroğlu “Uzunca bir süredir yatırımcıların tercihlerinde sonlarda olan ülkemizin Avrupalı yatırımcıların gözünde yükselebilmesi de ancak güven veren, koşullara hızla uyum sağlayan, esnek, açık, istikrarlı politikalara bağlı görünüyor.” dedi.
AVRUPA’DA “ALIŞILMADIK ÖLÇÜDE” ÇOK DÜŞÜK İŞLEM HACMİ…
Gayrimenkulde Gelişen Trendler Avrupa 2024’ raporunu değerlendiren PwC Türkiye Gayrimenkul Sektörü Lideri Ersun Bayraktaroğlu, “gayrimenkul yatırımlarında geçen yılın raporunda belirtileri görünen resesyonun etkilerinin Avrupa’da bu yıl çok açık şekilde hissedildiğine” ve “Avrupa’nın 2023’te oldukça uzun bir süredir ilk kez alışılmadık ölçüde çok düşük işlem hacmiyle karşı karşıya olduğuna” dikkat çekti.
“ENDİŞELER YÜZÜNDEN YATIRIMLAR GAYRİMENKUL DIŞINA YÖNELDİ”
“Sektör temsilcilerinin en büyük endişe konuları hala enflasyon ve faiz oranlarındaki yüksekliğin yarattığı maliyet yükü.” diyen Bayraktaroğlu şunları dile getirdi: “Avrupalı yatırımcı buna alışık değil ve tepkisini fonlarını gayrimenkul dışındaki alanlara yönelterek gösterdi. Bu da işlem hacimlerinin düşmesine neden oldu. Önümüzdeki 3-5 yıllık dönemde enflasyonun ‘makul’ ölçülere inmesi ve faizlerdeki durağanlıkla işlerin tekrar yoluna gireceği konusunda umutlar devam ediyor.
ALTERNATİF ALANLAR ÖN PLANA ÇIKIYOR…
Öte yandan yatırım alan gayrimenkul türlerinde uzunca bir süredir olduğu gibi alternatif alanlar ön plana çıkıyor. İşlem hacimleri şimdilik düşük olsa da yeni enerji altyapı yatırımları, veri merkezleri ve sağlık sektörü alışılmış AVM, Ofis ve kısmen de olsa konut sektörünün önünde görünüyor. Değişen ihtiyaçlar, ESG’nin bir olgu/gereklilik olarak hayatımıza girmesi ve yapay zeka başta olmak üzere teknolojik gelişmeler gayrimenkulde değişen ve aslında gayrimenkul alanı olup olmadığı bile tartışılan pek çok kullanım alanın ve fikrin önünü açıyor.”
TÜRKİYE’NİN AVRUPALI YATIRIMCILARIN GÖZÜNDE YÜKSELEBİLMESİ İÇİN…
Her yıl raporda ilk 10 kent içinde 4 kentle ön sırada olan Almanya’nın bu yıl listede yerini koruyamaması, yatırımcıların ülke ekonomisi ve değişen koşullara hızla uyum gösterme ve piyasa derinliği konusunda hassas olduklarını açıkça ortaya koyuyor. Yatırımcıların 2024 için belirmeye başlayan umutlarına rağmen hala ‘bekle-gör’ yaklaşımında olmaları önümüzdeki yıl için de yatırımlarını daha derin, fiyat ve kullanıma uygunluk alanında hızla gelişmelere uyum sağlayabilen piyasa ve segmentlere yönlendireceğini görmek hiç de zor değil. Bu çerçevede, uzunca bir süredir yatırımcıların tercihlerinde sonlarda olan ülkemizin Avrupalı yatırımcıların gözünde yükselebilmesi de ancak güven veren, koşullara hızla uyum sağlayan, esnek, açık, istikrarlı politikalara bağlı görünüyor.”
Gayrimenkulde Gelişen Trendler Avrupa 2024’ raporunda öne çıkan ana detaylar şöyle:
-Küresel mega trendler, özellikle de yeni enerji altyapıları gibi niş trendler yatırımcıların iştahını kabartıyor. Gayrimenkul liderlerinin yüzde 75’i, “pazardaki fiyat beklentileriyle finansal raporlardaki değerleme tutarlarının birbiriyle uyuşmadığı, dolayısıyla mevcut değerlemelerin gayrimenkuldeki zorluk ve fırsatları “doğru şekilde yansıtmadığı” görüşünde.
-Düşme eğilimindeki fiyatlardan yararlanıp alım yapan sektör liderlerinin çoğu, fiyatların daha da düşmesinden endişeli. MSCI verileriyle Covid-19 pandemisi öncesi 2015-2019 dönemi ortalamalarına kıyasla fiyatlarda yüzde 42’lik bir düşüş meydana geldi.
-Araştırma katılanların üçte biri 2024 yılında kârların artacağı konusunda iyimser. İşletme güveninde geçtiğimiz yıla nazaran 8 puanlık bir artış gerçekleşse de bu oran hala uzun vadeli ortalamaların hayli altında. Avrupa’daki ekonomik büyümenin yavaşlığı ve ufukta görünen ‘gerçekçi resesyon endişeleri’ mevcut görünüme negatif yansıyor.
-Sektörde yakın zamanda kilit pazarlarda ciddi bir talep düşüşüyle karşılaşacağı inancı hakim. Pazarın nasıl canlanacağına dair farklı görüşler var.
-Gayrimenkul sektörü, ciddi kararlar alma cesaretini gösterenlere çok büyük ödüller sunabilecek bir pazar döngüsüne sahip. Enflasyon, faiz oranları ve değerlemelerle ilgili durumun netleşmesiyle 2024 yılında daha fazla işlem yapılması için uygun ortam oluşabilir.
-Gayrimenkul yatırımcılarının, belirsizliklerin fazlalığı sebebiyle “Avrupa’da sermayelerini nerede ve nasıl kullanacakları konusunda” her zamankinden daha dikkatli olmaları gerekiyor. Bu da daha riskli zamanlarda likidite imkanı sunan şehirlere odaklanılması anlamına geliyor. Şehir sıralamalarında Londra ve Paris yine ilk iki sırada yer alacak. 2023 yılının ilk dokuz ayında Avrupa’daki toplam gayrimenkul işlem hacminin yaklaşık yüzde 15’i bu iki şehirdeydi.
-Araştırmaya katılanların beşte dördü, enflasyon baskısı ve yüksek faiz oranlarının etkisindeki pazar koşullarında, “ESG referanslarının önümüzdeki 12 ila 18 ay boyunca varlık değerlemeleri üzerinde büyük etkisi olacağını ve daha uzun vadede ise 2050 yılına kadar ESG konularının gayrimenkul sektörünü etkileyen en önemli faktör olacağını” düşünüyor.
-Sürdürülebilirliğin önemini artırmasıyla, “iklim değişikliği, dijitalleşme ve demografi gibi” küresel mega trendler, yatırımcıların niş sektörlere iştahını artırıyor. Gayrimenkul yatırımcıları en çok “yeni enerji altyapıları, veri merkezleri ve sağlık sektörü” alanlarına ilgi gösterecek. ESG’ye uyum baskılarının yanında tüm bu trendler; “yenilenebilir enerji aküleri, güneş tarlaları ve elektrikli araç altyapısı” gibi alanlarda yeni geliştirme ve yatırım fırsatlarının da önünü açıyor.
-Gayrimenkul sektörünün orta vadeli görünümü, !”oranların o zamana kadar sabitleneceği ve ekonomik belirsizliğin büyük bir ölçüde aşılacağı” düşünüldüğünde çok daha pozitif. Devam eden kentleşme, teknolojik ve demografik mega trendlerin yanında kullanıcıların ve yatırımcıların sağlık, sıhhat ve sürdürülebilirliğe giderek artan şekilde odaklanması nedeniyle, gayrimenkulün geleceğinde çok büyük fırsatlar görülüyor.
Gayrimenkulde Gelişen Trendler Avrupa 2024’ raporunun linki:
