TÜRK HAVACILIĞININ ABİDE İSMİ: VECİHİ HÜRKUŞ…

Türk havacılığının öncü isimlerinden Vecihi Hürkuş, uçak düşüren ilk Türk pilot olarak tarihe geçti. Türkiye’deki ulaşım amaçlı ilk uçuşlara imza attı. TBMM tarafından İstiklal Madalyası ve üç ayrı takdirnameyle ödüllendirildi. 1927’de Vecihi K-VI’i, 1930’da da ilk Türk sivil uçağı Vecihi K- IV’ü üretti. 1932’de sivil havacılıkta bir ilk niteliğindeki Vecihi Sivil Tayyare Mektebi’ni kurdu. 1954’te Hürkuş Hava Yolları projesi olumsuzluklar ve baskılar yüzünden akim kaldı.

Türkiye’de havacılık denildiğinde akla ilk gelen isimlerden Vecihi Hürkuş; dizilere, filmlere ve kitaplara konu olan hayat hikayesi ve uçma aşkıyla Türk havacılığında çok önemli bir yere sahip. İlklere imza atarak adını Türk havacılık tarihine yazdıran Hürkuş’un hayatına ve neleri başardığına biraz daha yakından bakalım.

KÜÇÜKLÜĞÜNDEN BERİ HAYALİ PİLOT OLMAKTI…
Vecihi Hürkuş, 6 Ocak 1896’da İstanbul’da doğdu. Küçük yaşta babasını kaybetti ve zor şartlar altında büyüdü. Tophane Sanat Okulu’nda güzel sanatlar eğitimi aldı ve Balkan Savaşı’na gönüllü katıldı. Savaş sonrasında küçüklüğünden beri hayali pilotluğa adım atmak istedi. Yaşı küçük olduğu için makinist okuluna gitti. Birinci Dünya Savaşı’na uçak makinisti olarak katıldı. İlkin Bağdat Cephesi’ne gönderildi. Ardından 1917’de Kafkas Cephesi’ne tayin edildi. Burada bir Rus uçağını düşürdü. Uçak düşüren ilk Türk pilot olarak tarihe geçti.

Vecihi Hürkuş, TBMM tarafından İstiklal Madalyası ve üç ayrı takdirnameyle ödüllendirildi.

TBMM’DEN İSTİKLAL MADALYASI VE 3 TAKDİRNAME…
Bir hava savaşında yaralanarak Ruslar tarafından esir alındı. Azerbaycan Türklerinin yardımıyla esir tutulduğu Nargin Adası’ndan kaçan ve İstanbul’a gelen Vecihi Hürkuş, daha sonra Kurtuluş Savaşı’na katıldı. Savaşın ilk ve son uçuşunu yaparak İzmir üzerinde hava üstünlüğünü ele geçiren Hürkuş, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından İstiklal Madalyası ve üç ayrı takdirnameyle ödüllendirildi.

MİLLİ HAVACILIK İÇİN KAFA YORUYORDU…
Savaşın sona ermesinin ardından İzmir’in ilçesi Seydiköy’de (günümüzdeki adı Gaziemir) açılan tayyare mektebinde eğitmenlik yapan Hürkuş’un bu dönemlerde havacılığı millileştirme adına çeşitli fikirleri vardı. Edirne’ye inen bir yolcu uçağını almak için giden görevlilerden biri olan Hürkuş’un adı, hizmetlerinden ötürü bu uçağa verildi.

Edirne’ye inen bir yolcu uçağını almak için giden görevlilerden biri olan Hürkuş’un adı, hizmetlerinden ötürü bu uçağa verildi.

İLK TÜRK YAPIMI UÇAK VECİHİ K-VI…
Uzun yıllardır hayalini kurduğu uçak yapımı için harekete geçen Hürkuş, Vecihi K-VI’yı üretti. Üretim sürecinde Yunanlardan kalan motorları kullandı. Uçabilirlik sertifikası için bir heyet oluşturuldu. Ekiptekilerin teknik yetersizliği yüzünden izin süreci çok ağır ilerleyince bütün sorumluluğu üstlenerek deneme uçuşu gerçekleştirdi. Takvimler 28 Ocak 1927’yi gösteriyordu ve Vecihi K-VI, ilk Türk yapımı uçak niteliğini taşıyordu.

TÜRKİYE TEYYARE CEMİYETİ YILLARI…
Uçuş tutkusuyla dolu Hürkuş, Hava Kuvvetleri’nden ayrılarak Mustafa Kemal Atatürk’ün “İstikbal göklerdedir” sözünün motivasyonunla kurulan Türk Tayyare Cemiyeti’ne (TTC) katıldı. Cemiyet adına ilk Türkiye turunu yaptı. Aynı senenin sonuna doğru İstanbul, Ankara ve İzmit gibi illeri kapsayan ikinci bir uçak turu düzenledi.

1930’da üç ay gibi kısa bir sürede ilk Türk sivil uçağı Vecihi K- IV’ü üreten Hürkuş, uçuş izni için gerekli resmî belgeleri uçağıyla giderek Çekoslovakya’dan aldı. 1932’de sivil havacılıkta bir ilk niteliğindeki Vecihi Sivil Tayyare Mektebi’ni kurdu.

GELİŞMELERİ AVRUPA’DAKİ FABRİKALARDA YERİNDE İNCELEDİ…
Vecihi Hürkuş, zaman zaman Avrupa’daki fabrikaları ziyaret ederek gelişmeleri yerinde takip etti. Milli Savunma Bakanlığı’nın Kayseri’de kuracağı Tayyare ve Motor Anonim Şirketi’yle (Tomtaş) ile anlaşan Hürkuş, 1927’de Ankara – Kayseri arasında -Türkiye’de bir ilk olan- ulaşım amaçlı uçuşlara imza attı.

Bedriye Gökmen-İlk Türk kadın pilot.

İLK YERLİ TÜRK SİVİL UÇAĞI VECİHİ K-IV…
1930’da üç ay gibi kısa bir sürede ilk Türk sivil uçağı Vecihi K- IV’ü üretti. Bu uçak, Hürkuş’un ikinci uçağıydı. Uçuş izni için gerekli resmî belgeleri uçağıyla giderek Çekoslovakya’dan aldı. 1932’de sivil havacılıkta bir ilk niteliğindeki Vecihi Sivil Tayyare Mektebi’ni kurdu. Türkiye’nin ilk kadın pilotu Bedriye Gökmen de, gençlere uçma sevgisini aşıladığı okulun öğrencileri arasındaydı.

MÜHENDİSLİK EĞİTİMİNİ ALMANYA’DA İKİ YILDA TAMAMLADI…
Türk Hava Kurumu, 1937 senesinde Vecihi Hürkuş’u mühendislik eğitimi için Almanya’ya gönderdi. Eğitimini iki senede tamamlayıp yurda döndü. Ancak iki senede mezun olabileceğine inanmayarak Hürkuş’a uçak mühendisi ruhsatı vermedi. Bunun üzerine Vecihi Hürkuş, Danıştay’a başvurdu ve mezuniyet kararını kabul ettirdi.

HÜRKUŞ HAVA YOLLARI’NI KURDU AMA…
1954’te Hürkuş Hava Yolları’nı kuran Hürkuş, Türk Hava Yolları’nın seferlerden kaldırdığı uçakları tamir ederek kendi filosunu oluşturdu. Bu, Türkiye’nin ilk sivil hava yolları şirketiydi. Fakat olumsuzluklar ve baskılar sonrasında proje hayata geçemedi.

APOLLO 11’İN UZAYA FIRLATILDIĞI GÜN VEFAT ETTİ…
Türk havacılığının öncü isimlerinden Vecihi Hürkuş, hayatının son dönemlerinde zorluklar ve sağlık sorunları yaşadı. Beyin kanaması geçirerek Ankara Gülhane Askeri Hastanesi’ne kaldırıldı. Apollo 11’in Ay’a doğru yola çıktığı gün 16 Temmuz 1969’da vefat etti.

1954’te Hürkuş Hava Yolları’nı kuran Hürkuş, Türk Hava Yolları’nın seferlerden kaldırdığı uçakları tamir ederek kendi filosunu oluşturdu. Bu, Türkiye’nin ilk sivil hava yolları şirketiydi. Fakat olumsuzluklar ve baskılar sonrasında proje hayata geçemedi.