AŞIYA DAİR DOĞRU VE YANLIŞLAR

Sonbahar ve kış aylarında influenza ve çocukları etkileyen rotavirüs ishalinde artış görülüyor. Covid-19 salgınında çocukluk aşılarının ertelenmemesi gerektiğine dikkat çeken Acıbadem Maslak Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Öğretim Üyesi Müjde Arapoğlu, aşı hakkında doğru bilinen yanlışları anlattı.

Covid-19 salgını etkisini sürdürürken, diğer ciddi çocukluk hastalıklarının da yaygınlaştığını söyleyen Acıbadem Maslak Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Öğretim Üyesi Müjde Arapoğlu, “Hastalık artışını engellemek için Covid-19 salgınında ve sonrasında rutin çocukluk aşıları kesinlikle ihmal edilmemeli. Ülkemizde 13 adet çocukluk hastalığına karşı rutin bağışıklama ve ayrıca isteğe bağlı olarak menenjit ve rotavirüs aşıları uygulanıyor.” dedi.

Müjde Arapoğlu-Acıbadem Maslak Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Öğretim Üyesi

ÇOCUKLUK ÇAĞI HASTALIKLARINA KARŞI AŞI
Arapoğlu, Covid-19 salgınında çocukluk çağı hastalıklarına dikkat çekti: “Kızamık ve çocuk felci ülkemizde tama yakın kaybolmuşken salgınlar tekrar başlarsa, bu hastalıklarla yeniden mücadele etmek çok zor olacak. İlk yılda yapılan rutin aşılamada bir diğer önemli hastalık etkeni de boğmaca. Boğmaca ağır seyreden solunum yolu hastalığına yol açıp, yoğun öksürük atakları Covid-19’un neden olduğu zatürre ile karıştırılabiliyor. Ayrıca iki hastalığın birlikte geçirilebilme olasılığına karşı çok dikkatli olmak gerekiyor.”

“AŞI YAPTIRMAKTAN KORKMAYIN”
Bulaşıcı hastalıkların önlenmesinde aşının önemini vurgulayan Arapoğlu, “Kronik hastalığı olanlara influenza ve pnömokok (zatürre) aşısının yapılması şart. Covid-19 salgını aşılamanın sürdürülmesine engel olmamalı çünkü sağlık kuruluşları aşılama için güvenli sayılıyor. Bu nedenle eksik kalan aşılar varsa bir an önce uygulanmalı, aşı takvimine ara verildiyse kalınan yerden devam edilmeli.” diye konuştu.

Arapoğlu, aşıya dair doğru bilinen yanlışları paylaştı:

Doğal yoldan bağışıklık kazansak daha iyi değil mi? Nasıl olsa hasta olacaksak aşıya ne gerek var: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Suçiçeği, tüberküloz gibi bazı enfeksiyonlar aşılamaya rağmen görülüyor. Evet, koruyuculuğu yüzde 85 üstüne çıkamayan bazı aşılar var ancak aşılama hastanın bu enfeksiyonları geçirse bile hafif geçirmesini sağlıyor ve hastalıkların yan etkileri aşılı çocuklarda daha az görülüyor. Ancak bazı hastalıkları geçirsek de tam bağışıklık kazanılmıyor. Örneğin, hepatit B teması sonrası bazen tam iyileşme olmuyor, yüzde 10 hasta taşıyıcı olarak kalıyor.

Aşıların kısa süreli yan etkileri tehlikelidir: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Aşıların yan etkileri olabilir ancak genellikle bu yan etkiler önemsizdir. Hafif ateş, kırgınlık, enjeksiyon yerinde kızarıklık ve şişlik gibi yan etkiler görülebilir. Bazı aşılar geçici baş ağrısı, baş dönmesi, halsizlik ve iştahsızlığa yol açabilir. Nadiren, çocuklarda alerjik reaksiyon ve havale gibi nörolojik yan etkilere rastlıyoruz. Nadir görülen bu yan etkiler endişeye neden olsa bile, aşılar ölümcül hastalıklara yakalanmaktan çok daha güvenlidir.

Aşılarda cıva, alüminyum ve tiomersal gibi birçok yabancı madde var. Bunlar nadir de olsa otoimmün hastalıkları, otizmi ve beyin hasarını tetikliyor. Yakalanma oranımız düşük hastalıklar için neden bu yan etkileri yaşayalım: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Aşıların bu yan etkilere yol açtığı konusunda bilimsel verilerle kanıtlanmış net hiçbir çalışma yok. Güncel aşılarda belirtilen maddelerin zararlı formları da yok. Bilinenin tam tersine aşı yan etkileri oldukça az, oysa aşı ile korunabilen hastalıklara yakalanma oranı ve bu hastalıkların komplikasyonlarını yaşama oranları çok daha yüksektir.

Aynı anda birden fazla hastalığa karşı veya kombin aşı uygularsak aşıların yan etkileri çok daha fazla yaşanır: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Eş zamanlı birçok aşı kullanılabilir. Aynı gün birden fazla aşı uygulandıysa yan etkilerinin fazla olacağına dair herhangi bir kanıt da yok. Ayrıca bombin aşılar güvenlidir. Canlı virüs aşıları ya aynı gün ya da dört hafta ara ile uygulanmalıdır.

Tek seferde birden fazla aşı yapmak çocuğun bağışıklık sistemine fazlaca yük bindirir: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Birden fazla aşı yapmanın bağışıklık sistemine olumsuz etkiye yol açtığını gösteren hiçbir kanıt yok. Bağışıklık sistemimizin birçok farklı hastalıkla aynı anda savaşabilecek güce sahip. Zararlı organizmalara karşı aynı anda ayrı ayrı antikor üreten bağışıklık sistemimizin birkaç aşıya karşı aynı anda antikor geliştirmesi beklenen bir durumdur.

Grip aşısını soğuk algınlığı geçirmeden yapmamız gerekir. Öksürük, nezle bulguları başladıktan sonra grip aşısı olmamıza gerek yoktur: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Grip aşısı bizi influenzaya karşı korur, bu da en ağır geçirilen griptir. Yıl boyu geçirilen mevsimsel soğuk algınlığı virüslerine karşı etkili değildir. Soğuk algınlığı geçirsek bile grip aşısını yaptırmalıyız.

Eski yıllarda bu kadar çok aşı yoktu ve insanlar uzun yıllar sağlıklı hayatlar yaşadılar. Günümüzde pek çok katkı maddeli gıdalar gibi koruyucu madde içeren aşılar da risk yaratıyor: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Eski yıllarda hastalık etkenleri farklıydı. Her dönem için güncel risk hangi bulaşıcı hastalığa karşıysa o hastalığın aşısı uygulanıyor. Yaygın bağışıklama sayesinde birçok ölümcül hastalığın önüne geçilmiştir.

Aşılarla ilgili çok yan etki var ama aşı firmaları bunların bilinmesine engel oluyor: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Aşıların yan etkileri bağımsız bilimsel kuruluşlar (Dünya Sağlık Örgütü, Uzmanlık Dernekleri, Avrupa Hastalık Kontrol Merkezi vb) ve ulusal sağlık otoriteleri tarafından günü gününe izlenmektedir. Tüm dünyada çok özenle çalışan aşı yan etkisi takip sistemleri mevcut. En ufak bir şüphe oluştuğunda bağımsız bilim insanlarından oluşan komisyonlar kurularak araştırılır, bilimsel ortamlarda tartışılır ve sonuçlar duyurulur. Eğer uygulanmama kararı alınırsa aşı çalışmaları genişletilerek aşı güvenli hale gelmeden kullanılamaz. Günümüzde Covid-19 aşısı için de çalışmalar benzer şekilde yürütülmektedir.