Araştırma ve Raporlar

ELEKTRİKLİ ARAÇLARDA GELECEK VİZYONU…

Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi ’nce (IICEC) düzenlenen “Dünyada ve Türkiye’de Elektrikli Araçlar Görünümü” başlıklı konferans ve panelde; “elektrikli araçların, enerji ve iklim geleceğindeki rolü ve gelişim perspektifleri” konuşuldu. Etkinlikte ayrıca IICEC’in hazırladığı “Türkiye Elektrikli Araçlar Görünümü” raporu tanıtıldı.

Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi’nin (IICEC) organizesiyle İstanbul’da “Dünyada ve Türkiye’de Elektrikli Araçlar Görünümü” başlıklı konferans ve panel gerçekleştirildi. Konferansta; Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Dr. Fatih Birol, TOGG CEO’su Gürcan Karakaş ve Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Haydar Yenigün “durum değerlendirmesi ve gelecek öngörüsüne ilişkin” tespit, görüş ve önerilerini anlattı. IICEC Direktörü Bora Şekip Güray, hazırladıkları ve Türkiye’de ilk niteliğindeki “Türkiye Elektrikli Araçlar Görünümü” adlı raporu tanıttı.

İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Enerji Sektörü Ülke Bölüm Müdürü Mehmet Erdem Yaşar’ın moderatörlüğündeki paneldeyse; Zorlu Enerji CEO’su Sinan Ak, Shell Ülke Başkanı Ahmet Erdem, Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER) Genel Sekreteri Özge Özden, SiRo Genel Müdürü Özgür Özel ile EUROGIA ve Eşarj’da Yönetim Kurulu Başkanlığı görevlerini yürüten Murat Pınar, “elektrikli araçların enerji dinamikleri ve iklim açısından önemi” üzerine konuştu.

Dr. Fatih Birol-Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı

“YENİ BİR ENERJİ SİSTEMİ KURULUYOR”
IEA Başkanı Dr. Fatih Birol, “iklim sorununu çözmenin ana yolunun, enerji sektörünün temiz bir hale getirmesi olduğunu söyledi: “Bu konuda önemli adımlar atılıyor. En önemli adım geçen ay Glasgow’da neticelendi. Tüm ülkeler önümüzdeki yıllarda emisyonları sıfıra getirmek için taahhütte bulundular. Dünyada yeni bir enerji sistemi ufukta görüldü. Yeni bir enerji sistemi kuruluyor. Yenilenebilir enerji hidrojen, elektrikli arabalar, dijitalleşme, nükleer.”

“SATILAN ARAÇLARDA ELEKTRİKLİ PAYI YÜZDE 10’A YÜKSELDİ”
Elektrikli araçların dünya genelinde hızlı bir gelişim gösterdiğini belirten Birol, “2018-2019 döneminde, dünyada satılan her yüz aracın iki tanesi elektrikli arabaydı. Bugün bunun yüzde 2’den yüzde 10’lara yaklaştığını görüyoruz. Benim hem ABD Enerji Bakanı hem Ulaştırma Bakanı hem de oradaki bütün büyük CEO’ları ile yaptığım konuşmalardan çıkarttığım sonuç; bunun dalga dalga geleceği yönünde. Birkaç hafta önce dünyanın en büyük 20 araba üreticisinin CEO’larıyla yaptığım toplantıda 18’i, 2030 itibariyle elektrikli arabaların esas ana üretim alanı olacağını düşünüyorlar.” dedi.

“EN ÖNEMLİ KALEMLERDEN BİRİ BATARYA”
Birol, elektrikli otomobil üretiminde en önemli kalemlerden birinin batarya olduğunu vurguladı: “Mevcut kapasitede 2030 yılına kadar 10 katı kadar bir büyüme bekleniyor. Özellikle lityum iyon bataryalarda Avrupa’dan Asya’ya, Asya’dan Amerika’ya kadar ciddi bir artış var. Kritik madenlere imalat sırasında ihtiyaç var. Bunlardan bir tanesi lityum, bir tanesi manganez, diğer bir tanesi ise kobalt. Bunların hepsi dünyanın birçok yerine dağılmış durumda. Ama dörtte üçü sadece birkaç ülkede odaklanmış durumda. Bunu, enerji arz güvenliğinden ayrı tutmak mümkün değil. Kritik minerallere bağımlılık ciddi bir sorun. Ayrıca sadece minerallerin nerede olduğu değil, nerede işlendiği de önemli. Şu anda rafine kapasitesinin yüzde 90’ı tek bir ülkede, yani Çin’de. Birçok ülke, Uluslararası Enerji Ajansı önderliğinde yeni bir kritik enerji arz güvenliği sistemi kurmak için birbirleri ile müzakere ediyorlar.”

Gürcan Karakaş-TOGG CEO’su

“BUNDAN SONRA BEYGİR DEĞİL, YAZILIM GÜCÜ FARK OLUŞTURACAK”
Yürüttükleri çalışmalar hakkında bilgiler aktaran TOGG CEO’su Gürcan Karakaş, şöyle konuştu: “TOGG olarak olaya bütünsel bir gözle bakıyoruz. Otomobilden fazlasını yapmak üzere geldik. Bunun içinde başından itibaren tasarladığımız aracı hem bataryanın etrafından hem akıllı bir cihaz olarak tasarlamamız gerekiyor. Bunu, yeni nesil elektrik elektronik mimarisi çerçevesinde yapıyoruz. Yarından sonra beygir gücü değil, yazılım gücü fark yaratacaktır. Geleceğin dünyası artık merkezi bilgisayarın olduğu bir dünya. Gelecek buna doğru gidiyor. Merkezi bilgisayarı dörde böldük. Çünkü, şu an zamana karşı yarışıyoruz. 2023’ün ilk çeyreğinde seri imalatımıza ve pazar lansmanımıza başlıyoruz. 2026-2027 yıllarında kendi merkezi bilgisayarımızı tamamıyla tasarlamış ve sanayileştirmiş olacağız. Burada aynı zamanda çevreye duyarlılık da büyük önem taşıyor. Biz de hem buraya uyum sağlamak için hem çevre duyarlılığımızı da ön planda tutmak için ülkemizin hatta Avrupa’nın, Çin’i tam bilmemekle birlikte kuvvetle muhtemel dünyanın en temiz tesisini şu an Gemlik’te kuruyoruz. Çalışmalarımıza devam ediyoruz. Ocak ayında ise, Las Vegas’ta dünya lansmanımızı yapacağız.”

Haydar Yenigün-Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı

“157 AR-GE MERKEZİNDE 4 BİNİ AŞKIN KİŞİ ÇALIŞYOR”
OSD Başkanı Haydar Yenigün ise “Covid-19 salgını sebebiyle büyük sıkıntı yaşayan otomotiv sektörüne Yeşil Mutabakat’la net bir tarif yapıldığını ve sektörde enteresan gelişmelerin görüleceği bir sürece girildiğini” ifade etti. Türkiye’de milli gelirin yüzde 5’inden fazlasını ürettiklerine dikkat çeken Yenigün, şu detayları paylaştı: “2 milyon civarında kapasite var ki, önümüzdeki 1-2 yıl içinde bunun 2,5 milyona çıkacağını öngörüyoruz. Bizim, bu kurulu olan 2 milyon kapasitemizin yüzde 85’i ihraç ediliyor. 6,8 milyar dolarlık bir dış ticaret fazlası veriyoruz. Bunu sürdürebilmek için de AR-GE yatırımların olmazsa olmaz olduğunu söylemem gerekiyor. Devletin son 10 yıldır özellikle teşvik ettiği bu AR-GE yatırımları, sektörden çok net şekilde cevap buldu. 157 AR-GE merkezimizde 4 binin üzerinde çalışan var. Peki bu rakamlar bunca emek Türkiye’yi nereye getiriyor? Avrupa’da otomobilde üretim açısından 6’ncı ticari vasıtaya baktığımızda 2’inci, toplamda ise Avrupa içinde 4’üncü sıradayız.”

“OSD ÜYELERİNİN BİRÇOĞU 2030’DA NEREDEYSE TAMAMEN ELEKTRİĞE GEÇMİŞ OLACAK”
Elektrikli araçlarda ortaya iki resim çıktığını kaydeden Yenigün, “Artık müşteriler, dünyamızı korumayı öncelikli bir madde olarak, biz üreticilerin önüne koyuyor. Ayrıca bağlantılı araçlar, otonom araçlar ve aynı zamanda paylaşıma uygun araçlar, dolayısıyla elektrikli araçlar istiyorlar. 2030 yılına geldiğimizde bunların tamamı hayata geçmiş olmak zorunda. Çünkü Yeşil Mutabakat bize net bir tarif yapıyor ve ülkeler de bunun altına imza atıyorlar. Aslında OSD üyelerinin birçoğu 2030 yılı geldiğinde otomobil üretimlerinin neredeyse tamamını elektriğe çevirmiş olacaktır. Çünkü Türkiye otomotiv sanayi, yüzde 85’in üzerinde Avrupa’ya ihracat yapıyor. Bu, bizim için olmazsa olmaz. Önce otomobiller, hemen ardından hafif ticari araçlar, hemen ardından da kamyonlar ve otobüsler gelecek. Onların işleri ise, biraz daha sıkıntılı. Zira, hidrojenin sisteme girmesini beklemek durumundalar. Neticede nötr olma hedefleri, üç aşağı beş yukarı 2040 yılında bitecek.Türkiye’nin hedeflediği tarihin çok öncesinde otomotiv sektörü olarak, bunu gerçekleştirmiş olacağız. Bizimle doğrudan ilgili olan bir konu da şarj istasyonları. Neredeyse otomotiv endüstrisinin teknolojisi kadar enteresan bir teknolojik gelişim var. Burada dijital teknolojilere ihtiyacımız var. Ayrıca, blockchain olamadan bu döngüsel ekonomiyi kontrol etmeniz mümkün değil. Yani bir pili, bataryayı ürettiğiniz zaman onu takip etmeyi sağlarsanız, döngüsel ekonominin doğru çalışmasını sağlayabilirsiniz. Tüm bunlar için mevzuatın değişmesi, geçiş planımızın olması, teşvik mekanizmaları ve Türkiye’ye özgü olarak, söyleyeceğim vergi politikasının ciddi şekilde yeniden yapılandırılmasından bahsediyorum. Bunların hepsi ciddi şekilde kanun koyucular tarafından yönlendirilmesi gereken konulardır.” diye konuştu.

Bora Şekip Güray-IICEC Direktörü

E-MOBİLİTE EKOSİSTEMİNİN PAYDAŞLARINA 5 SOMUT ÖNERİ…
IICEC Direktörü Bora Şekip Güray “Türkiye Elektrikli Araçlar Görünümü” raporuna dair açıklamalarda bulundu. Raporda, e-mobilite ekosisteminin paydaşlarına şu 5 somut öneri sunuluyor:
1-2053 net-sıfır hedefi ve temiz enerji dönüşümü ekseninde, somut, gerçekçi ve ulaşılabilir politika hedeflerinin belirlenmesi, yönlendirici ve destekleyici mekanizmaların uygulanması;
2-Bu dönüşümün sürdürülebilirliğinin, yeşil enerji kaynaklarının gelişimi yoluyla güvence altına alınması;
3-Çevreyi ve teknolojiyi eksenine alan, bütüncül bir E-mobilite ekosisteminin, kamu, özel sektör, akademi iş birlikleri ve eşgüdüm içerisinde, azami toplumsal fayda ekseninde geliştirilmesi;
4-Dijitalleşme, akıllı sistemler, enerji depolama gibi yüksek değer önermesi sunan teknolojilerde Ar-Ge ve yerli üretime hız verilmesi;
5-Bireysel ve kurumsal girişimcilik ekosisteminin ve insan kaynakları potansiyelinin, bölgesel ve küresel aktör olarak konumlanmayı destekleyecek şekilde güçlendirilmesi.

İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Enerji Sektörü Ülke Bölüm Müdürü Mehmet Erdem Yaşar’ın moderatörlüğündeki panelde; Zorlu Enerji CEO’su Sinan Ak, Shell Ülke Başkanı Ahmet Erdem, Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER) Genel Sekreteri Özge Özden, SiRo Genel Müdürü Özgür Özel ile EUROGIA ve Eşarj’da Yönetim Kurulu Başkanlığı görevlerini yürüten Murat Pınar, “elektrikli araçların enerji dinamikleri ve iklim açısından önemi” üzerine konuştu.

Konferans sonrasındaki panelde şunlar dile getirildi:

SHELL, 2025’E KADAR 250 BİN ŞARJ NOKTASI KURMAYI HEDEFLİYOR”
Shell Türkiye Ülke Başkanı Ahmet Erdem: ““2021’in en önemli olaylarından bir tanesi hiç şüphesiz Paris Antlaşması’nın TBMM’de kabul görmesi ve Yeşil Mutabakat metninin yol haritasının Meclis’te çizilmesi oldu. Önümüzdeki yıl için de beklenti, 2053 net karbon sıfır yolculuğunun yol haritasını belirleyecek, adımların atılması olacaktır. 1990’lı yılların ortasından bu yana bu konuda çalışmalar yürüten bir şirket olarak, çok net şekilde Paris Antlaşması çerçevesinde 2050 yılında net karbon sıfır gerekliliğini destekliyoruz. Bunu yaparken de öncelikle 2030’a kadar kendi operasyonlarımız, dışardan aldığımız enerji kaynaklarımız ve tabi ki tüketicilere sunduğumuz enerjinin kullanımından kaynaklı karbon salımının hepsini yarıya ve 2050’de de sıfıra indirecek şekilde planımız var. Yeni ürünler noktasında da hidrojen, biyo yakıtlar gibi alanlarda çalışmalarımıza başladık. Shell’in, 15 büyük rafinerisinin 6 tanesini enerji parkına çevrime planı var. Bu çerçevede 2025’e kadar rafine edilmiş ürün üretimimizi yüzde 55 kadar azaltacağız. Shell’in büyük yatırımlarından bir tanesi de yenilenebilir enerji kaynakları üzerinedir. Özellikle araç şarjı konusunda kendi istasyonlarımıza kurduğumuz tesisler var. Shell olarak, çok sayıda ortaklık ve satın alma operasyonları da yürütüyoruz. 2025’e kadar 250 bin şarj noktası, 2050 yılına kadar da 5 milyon şarj noktası kurma hedefimiz var.”

Sinan Ak-Zorlu Enerji CEO’su

“REGOASYON ADIMLARININ TAMAMLANMASIYLA YATIRIMLAR HIZLANACAK”
Zorlu Enerji CEO’su Sinan Ak: “Bugünkü şartlarda benzinli araçlarla seyahat etmek için benzin istasyonlarına gidip, 5-10 dakikada benzininizi alıyorsunuz ve yolunuza devam ediyorsunuz. Ama elektrikli araçlara geçtiğiniz zaman bu işi evlerde, işyerlerinde ve alışveriş merkezlerinde yapıyor olacağız. Bu işi daha da yaygınlaştırmak ve halka yaymak istediğiniz zaman ise, özellikle belediyelere ait yerlerde ciddi anlamda yatırım yapılması gerekiyor. Asıl zor olan kısım, bu gibi gözüküyor. Gördüğümüz kadarıyla belediyeler birtakım atılımlar yapmaya çalışsalar da bu işin şu an için çok gerisindeler. Düşünme mantalitelerinin değişmesi gerekiyor. Burada önemli olan regülasyonun hala tamamlanmamış olmasıdır. Bu sürece tüm paydaşların da katılımında fayda var. Regülasyon adımlarının atılması durumunda yatırımların hızlanacağını düşünüyorum. Elektrikli araçlarda menzil 500 kilometre ama yollarda hız da hesaba katıldığında bu şarj yerleri ile ilgili altyapının hızlandırılması lazım. Devletin birtakım teşvik mekanizmalarının da olması gerektiğini düşünüyoruz. En önemli konu ise, şehirlerarası yollarda özellikle sirkülasyonun yoğun olduğu dönemlerde altyapının teşvik edilmesi gerekiyor.”

Özge Özden-ELDER Genel Sekreteri

“DAĞITIM ŞİRKETLERLERİ ÖNEMLİ ROL OYNAYACAK”
Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER) Genel Sekreteri Özge Özden: “Yerli trendlere baktığımızda TOGG’un yatırımları var, Zorlu Grubu gibi şirketlerimiz de şarj ünitelerini halihazırda üretiyorlar. Dolayısıyla ulusal boyutta sanayi, teknoloji, istihdam ve büyüme gibi çok boyutlu bir etki alanında söz etmemiz gerekiyor. 12 Mart 2021 tarihli Ekonomi Reformları Eylem Planı’nda bu yıl sonuna kadar elektrikli araç şarj altyapısının hayata geçirilmesi ile ilgili bir hedef hükümetçe belirlendi. Tüm trendleri topladığımız bir ana hedef var; o da Türkiye’nin her bir noktasını ayırmadan en kısa bir elektrikli araç şarj altyapısını hayata geçirmek. Bu noktada gerek teknolojik maliyetler gerekse de ülkemize özgü koşullar nedeniyle de bunun sadece piyasa dinamikleri ile gerçekleştirilmesi önünde bazı zorluklar var. Halihazırda üretim maliyetleri nedeniyle yatırımların geri dönüşü uzun görünüyor. Bunun yanında yayılım noktasında sıkıntılar var. Bunların aşılmasında elektrik dağıtım şirketlerinin rol alabileceğini düşünüyorum.”

Özgür Özel- Genel Müdürü

“TÜRKİYE’DE 2026’YA KADARGELİŞTİRİLMİŞ BATARYA HÜCRESİNİN YERLİ ÜRETİMİNE GİRECEĞİZ”
SiRo Genel Müdürü Özgür Özel: “TOGG olarak, dünyanın önde gelen batarya üreticileri ile görüşüyoruz. Bu konuda detaylı kriter setimiz vardı. Bunlardan bir tanesi enerji yoğunluğudur, bir diğeri de maliyet ve lojistiktir. Türkiye’de üretim yapma garanti koşulları, sağlamlık ve güvenlik gibi kriterler arasında bize en uygun olan Farasis’i seçtik. Farasis, rakiplerine göre, yüzde 15-25 arasında enerji yoğunluğu konusunda avantaj sağlayan teknolojiye sahip. Stratejik ortaklık görüşmelerine de başladık. Bunu yaparken de amacımız bir yandan Türkiye’de üretim yapmak, diğer yandan da işin ana teknolojisine kadar girmek. Öncelikle üretim tesisimizi önümüzdeki sene hazır etmeyi planlıyoruz. TOGG’un üretim planını destekleyecek şekilde üretimimizi organize etmek istiyoruz. AR-GE’mizi geliştirmek, ekibimizi hızlı şekilde büyütmek ve 2026 yılında da Türkiye’de geliştirilmiş hücrenin yerli üretimine girmeyi hedefliyoruz. Bu sadece TOGG’dan da ibaret de değil. Nasıl ki, elektrikli araçlarda fırsat penceresi var, aynı fırsat penceresi batarya konusunda da var. Özetle; doğru zamanda doğru işi yaptığımızı düşünüyoruz. Tüm bunu yaparken de 30 milyar TL’lik yatırım planımız var. Bunun da ülkemize, yurt içi GSMH’ya katkısı, hesaplarımıza göre; 2032 yılına kadar 30 miyar Euro, cari açığı azaltma açısında da yine 10 milyar Euro’luk bir etkisi olacağını öngörüyoruz.”

Murat Pınar-EUROGIA ve Eşarj Yönetim Kurulu Başkanı

“ESASINDA HEPİMİZ YENİ BİR HAYAT TARZI ÜZERİNDE ÇALIŞIYORUZ”
EUROGIA ve Eşarj’da Yönetim Kurulu Başkanlığı görevlerini yürüten Murat Pınar: “Elektrikli araçlardan konuşurken, teknolojisini batarya etrafında ama genel olarak da insanın etrafında tasarlamamız lazım. Bugün halen Amerikan hikayesindeki 4 kişilik arabalardan bahsediyoruz. Gelişime bakarken, aslında bununla bakmamız lazım. Gerçekten herkes 4 kişilik araba istiyor mu, yoksa mikro mobilite daha mı öne çıkacak? Baktığınızda araç üretiyorsunuz. İnsan etrafında odakladınız. Çünkü içinde hayatını geçirecek olan insandır. Ama orada insana odaklılık ne olacak? Artık ‘a’ noktasından, ‘b’ noktasına gitmiyoruz. Üzerinde bilgisayar var, internete bağlanıyorsunuz. Bununla da hayata bağlı kalıyorsunuz. Bunun yanında aktif bir şebeke ile bağlı artık. Yani yürüyen bir jeneratör ve elektrik kesildiğinde bile bunu rahatlıkla kullanabileceksiniz. Artık o tanımların içerisinden yeni istekler de geliyor. Eninde sonunda hepsini birleştiriyorum. Esasında hepimiz yeni bir hayat tarzı üzerinde çalışıyoruz. Tabi, önce geleceğin hayat stilini değiştireceksek, gelecek nesillere onlara sormamız da önem taşıyor. Dolayısıyla onlara sorup ve gelecekte ne olacağının cevaplarını da alıp ona göre, hazırlanmakta fayda var diye düşünüyorum.”