YÜKSEK TANSİYON HAKKINDA HAYATİ BİLGİLER…

Yüksek tansiyon toplumda en sık görülen rahatsızlıkların biri. Türkiye’de her 3 kişiden birine hipertansiyon tanısı konduğunu belirten Acıbadem Fulya Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bekir Sıtkı Cebeci, hastalıkla ilgili bilgi kirliliğinin erken tanıyı engellediğine dikkat çekerek doğru bilinen yanlışları sıraladı. 

Hiçbir belirti vermeden sinsice ilerleyen hipertansiyonun “kalp krizi, kalp yetmezliği, felç, böbrek yetmezliği ve periferik damar hastalığı” riski oluşturduğunun altını çizen Acıbadem Fulya Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bekir Sıtkı Cebeci, tansiyon normal seviyeye indikten sonra da tedavide kullanılan ilaçların bırakılmaması gerektiğini belirtti.

Prof. Dr. Bekir Sıtkı Cebeci-Acıbadem Fulya Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı

“130/80’İN ÜZERİ HİPERTANSİYON”
Hipertansiyonu “Damarlardaki kan basıncının istirahatte, fiziksel ve psikolojik stresin olmadığı koşullarda 130/80 mmHg değerinin üzerinde seyretmesi” diye tanımlayan Cebeci, herhangi bir şikayete yol açmasa dahi vücutta oluşan yüksek kan basıncını tedavi etmenin “kalp damar hastalığına bağlı ölümleri azalttığını” söyledi. Cebeci, “Ancak toplumda hipertansiyona yönelik yayılan bilgi kirliliği erken tanı konulmasını ve tedaviden başarılı sonuç alınmasını engelleyebiliyor.” dedi.

“TEDAVİ ÖMÜR BOYU DEVAM EDER”
Hiçbir yakınması olmayanların 18 yaşından itibaren iki yılda bir, 40 yaşından sonra veya 18-40 yaş arasında olup hipertansiyon yönünden yüksek risk taşıyanların ise yılda birkaç kez tansiyonlarını ölçtürmelerini isteyen Cebeci, devamında şunları kaydetti: “Hipertansiyon tanısı konulduğunda da hekime danışmadan ‘kan basıncım ideal değerlere düştü’ diyerek ilaçlar kesinlikle bırakılmamalı. Bazı özel durumlar dışında, hipertansiyon tedavisi hayat boyu devam ediyor. Tansiyonunuz normal değerlere ulaştıktan sonra tedaviyi bırakmanız kan basıncının tekrar yükselmesine yol açacaktır. Bu yüzden tedavinizle ilgili her konuyu mutlaka doktorunuza danışın.”

Prof. Dr. Cebeci, yüksek tansiyona dair doğru bilinen yanlışlara ilişkin şu bilgileri dile getirdi:  

Tansiyonum yüksek ama bende herhangi bir şikayet oluşturmuyor, gereksiz yere ilaç almayayım: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Herhangi bir şikayet oluşturmadığı için hekimin önerdiği ilaçları kullanmamak, sağlık açısından yapılabilecek en büyük yanlışlardan biridir. Hiçbir yakınmanız olmasa bile yüksek kan basıncı; damarlarınıza, kalp, böbrek ve beyin gibi organlarınıza zarar veriyor. Hastalığın sessiz dönemi sonlanıp yakınmalar başladıktan sonra oluşan hasarları düzeltmek ise mümkün olmayabiliyor. Bu nedenle şikayet oluşturup oluşturmamasına bakılmaksızın hipertansiyon mutlaka tedavi edilmelidir.

“Tansiyon ilacınız kan basıncınızı kontrol altına alıyorsa ve yan etkisi yoksa, uzun süredir kullanıyor olmanız ilacı değiştirmeniz için bir gerekçe oluşturmaz”

Tansiyon ilacımı uzun zamandır kullanıyorum, alışkanlık yapmıştır, değiştirmeliyim: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Hipertansiyon tedavisinde önemli olan, kullandığınız ilacın tansiyonunuzu kontrol etmesi ve herhangi bir yan etki oluşturmamasıdır. Kan basıncınızı kontrol altına alıyorsa ve yan etkisi yoksa, uzun süredir kullanıyor olmanız ilacı değiştirmeniz için bir gerekçe oluşturmaz. İlaca bağlı yan etki veya o ilacı kullanmanızı engelleyen başka bir hastalığın oluşması durumunda doktorunuz gerekli değişikliği yapacaktır.

Tansiyonumun çıktığını hissediyorum, onun için ölçmüyorum: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Kan basıncı yükseldiğinde hastalarda genellikle baş-ense ağrısı, başta dolgunluk ve basınç hissi, kulaklarda basınçla yüzde kızarma gibi belirtiler gelişebiliyor. Yakınmaların oluştuğu kan basıncı değeri de kişiden kişiye farklılık gösterebiliyor. Bu nedenlerden dolayı hipertansiyon hastaları mutlaka kan basıncı ölçümüyle tedavilerini takip etmeliler. Dolayısıyla kan basıncı normal seviyeye ulaşıncaya dek daha sık, örneğin günde 2-3 kez, normalleştikten sonra da birkaç günde bir tansiyonu ölçmek gerekiyor. Bunun yanı sıra herhangi bir sorun hissetmeniz durumunda da kan basıncınızı kontrol etmeyi ihmal etmeyin.

Tansiyonum normal değere ulaştı, artık ilacı bırakabilirim: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Hipertansiyon tedavisi bazı özel durumlar dışında, hayat boyu devam ediyor. Tansiyonunuz normal değere ulaştıktan sonra tedaviyi bırakmanız tekrar yükselmesine yol açar. Bu yüzden ilacınızı kesinlikle bırakmayın. Tedavinizle ilgili her kararı doktorunuz vermeli.

“Tansiyona bağlı beyin kanamasının toplumdaki yaygın inanışın aksine düşük oranlarda gelişiyor”

Tansiyonum yükselince beyin kanaması geçiririm, onun için hemen tansiyonumu düşürmeliyim. Limonlu su içip, beyin kanamasını önlemek için kafamı soğuk suya sokmalıyım: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Tansiyona bağlı beyin kanamasının toplumdaki yaygın inanışın aksine düşük oranlarda gelişiyor. Bu durumda bile kan basıncını ani değil, kontrollü düşürüyoruz. Limonlu su içmek, soğuk duş almak ve başı yıkamak sonuca etkisi olmayan gereksiz yaklaşımlardır. Psişik rahatlatıcı etkiyle tansiyonu bir miktar düşürebilir, ancak tedavi edici etki oluşturmaz.

Tansiyonumu düzenli ölçtüğümde ara sıra yüksek değerde çıkıyor, bu nedenle hemen ilave ilaç almalıyım: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Tansiyon değeri her yüksek çıktığında ilave ilaç almak gerekmez. Tansiyonun acil düşürülmesi gereken tabloları ‘hipertansif aciller’ başlığı altında topluyoruz. Tansiyon yüksekliğiyle birlikte gelişen göğüs ağrısı, nefes darlığı, felç-inme ve ciddi burun kanaması gibi acil durumlarda, acil servis ve yoğun bakımlarda kan basıncını kontrollü şekilde düşürüyoruz. Bunun için genellikle damar yoluyla ilaç uyguluyoruz. Ciddi şikayetin olmadığı yüksekliklerde endişe etmemek gerekiyor. Biraz dinlendikten ve sakinleştikten 3-5 dakika sonra ikinci, gerekirse üçüncü bir ölçüm alıp, tansiyon değeri düşüyorsa müdahale etmeden izleyip değerler kayıt altına alınmalı. Kontrollerde tansiyon değerlerinizi doktorunuzla paylaşın. Doktorunuz tedavinizi yetersiz görürse ilaç ve doz düzenlemesi yapacaktır. Tansiyon yüksekliğine baş ağrısı, uyuşma ve huzursuzluk hissi gibi şikayetler eşlik ediyorsa hekiminizin uygulayacağı ilaç tedavisiyle kan basıncınızı kontrol altına alabilirsiniz.

“Tüm hipertansiyonlu hastalarda ideal kiloya göre düzenlenmiş Akdeniz tipi sağlıklı diyet (sebze, meyve, kuru baklagil, tavuk ile balık gibi beyaz et içeren, sıvı yağ tercih edilen, katı ve trans yağ olmayan, rafine karbonhidratı ve tuz içeriği kısıtlanmış < 1,5 gr/gün) ve haftanın çoklu günlerini kapsayan egzersiz öneriliyor”

Tansiyon ilacımı alıyorum, ayrıca diyet – egzersiz yapmam gerekmiyor: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Hipertansiyonda ilaç tedavisinin yanında ilaç dışı önlemler de gerekiyor. Tüm hipertansiyonlu hastalarda ideal kiloya göre düzenlenmiş Akdeniz tipi sağlıklı diyet (sebze, meyve, kuru baklagil, tavuk ile balık gibi beyaz et içeren, sıvı yağ tercih edilen, katı ve trans yağ olmayan, rafine karbonhidratı ve tuz içeriği kısıtlanmış < 1,5 gr/gün) ve haftanın çoklu günlerini kapsayan egzersiz öneriliyor. Sigara kullanmamak, alkolü (kullanıcılar için) sınır değerler içerisinde tüketmek tavsiye ediliyor. Potasyum içeriği yüksek gıdaların kullanımı destekleniyor. Stres azaltıcı önlemler ve uyku hijyeni de tansiyon kontrolünde önem taşıyor.

Hipertansiyon hastasıyım ve ilaç kullanıyorum. Romatizmal ağrı kesicileri, grip için akıntı-sekresyon giderici ilaçları rahatça kullanabilirim: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Romatizmal ağrı kesicilerin, grip için akıntı – sekresyon giderici ilaçların kullanımı tansiyon değerini yükseltiyor. Dolayısıyla kontrolsüz ilaç kullanmayın. Yeni ilaç kullanmanız gerekiyorsa, doktorunuza mutlaka yüksek tansiyon için kullandığınız ilaçları söyleyin.

“Esansiyel hipertansiyon diye adlandırılan ve tansiyonun yaklaşık yüzde 90’ını oluşturan kan basıncı yüksekliği genetik geçiş özelliğine göre orta ve ileri yaşta ortaya çıksa da, çocuklarda hatta yeni doğanda da (sekonder nedenli) görülebiliyor”

Hipertansiyon orta-ileri yaş hastalığıdır. Çocuklarda yüksek tansiyon olmaz: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Esansiyel hipertansiyon diye adlandırılan ve tansiyonun yaklaşık yüzde 90’ını oluşturan kan basıncı yüksekliği genetik geçiş özelliğine göre orta ve ileri yaşta ortaya çıksa da, çocuklarda hatta yeni doğanda da (sekonder nedenli) görülebiliyor.

Covid-19’a bağlı sorun yaşamamak için tansiyon ilacımı değiştirdim: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Covid-19 hücre içine ACE reseptörüne bağlanarak girdiği ve ACEI denilen, hipertansiyonda yaygın kullanılan tansiyon ilaçlarının bu reseptör sayısını artırarak virüsün hücre içine girişini kolaylaştırabileceği ve virüs yükünün artacağı yönünde tıp dünyasında kuşkular vardı. Ancak bu kaygılar, hipertansiyonla ilişkili derneklerin ve kardiyoloji derneklerinin tedavilerin aynı şekilde sürdürülmesi yönünde görüş bildirmeleri ve bu konuda yapılan çalışmaların sonuçlarının yayınlanmasından sonra ortadan kalktı. Dolayısıyla tansiyon ilacınızı değiştirmeniz gerekmiyor.