GIDA ENFLASYONUNUN SUÇLUSU KİM?

-Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu: Orta ve uzun vadeli tarımsal bir plana, ithal girdiler için önemli sübvansiyonlara, yapısal reformlara ihtiyaç var. Üreticilerimizin örgütlenmesinin geliştirilmesi gerekiyor. Dağıtım sisteminde rekabetin artırılması, lisanslı depolama ve tarımsal ürün piyasalarının geliştirilmesi önceliklerimiz arasında yer almalı.

-Gazeteci-Yazar Ali Ekber Yıldırım: Tarladan sofraya diyoruz ama bir türlü tarlaya gidemiyoruz. Hep bir suçlu aranıyor. Avrupa ve ABD’de de gıda fiyatları yükseliyor. Kimse suçlu kim diye aramıyor. Nedenler belli; ekonomik, iklim, birçok neden var. Sorun var ama çözüm önerileri de gösteriliyor. Üreticiyi nasıl destekleriz diye bir çaba var.

-Onur Market Yönetim Kurulu Başkanı Cemal Özen: Verimlilik düşünce zincirin her halkasındaki kişiler mutsuz oluyor. Gençlerimizi tarıma kazandırabilmemiz için sadece işi tarım olan, işi tohum olan, işi tohumun genetiği, tarım teknolojisi olan üniversiteler kurmalıyız. Tarım liselerini hayata geçirmeliyiz.

– Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) Başkanı Sencer Solakoğlu: Bugün süt fiyatları artmamalı diyoruz. Niye artmamalı? Çünkü süt birçok ürünün ham maddesi, süt fiyatı artırılırsa gıda enflasyonu artar. Gıda enflasyonunu yaratan şey süt değil. TL’nin değer kaybı. Üreten çiftçiye sen fiyatı artıramazsın dersen, maalesef adamın yapacağı tek şey ineğini kesip üretimi azaltmak.

– Dünya Gazetesi Yayın Kurulu Başkanı Şeref Oğuz: 1951 yılında yayınlanan Tarım Konusunda Yapılması Gerekenler diye bir rapor buldum, bugün konuştuklarımızla aynı sorunlar orada da var. Çözümü biliyorsun, atılması gereken adımlar ortada, peki neden yapmıyorsun?

“Yeniden Yerele” temasıyla 13’üncüsü gerçekleşen Yerel Zincirler Buluşuyor Konferansı ve Fuarı’nda (YZB), tüketicilerin üzerindeki enflasyon baskısı masaya yatırıldı. Türkiye Perakendeciler Federasyonu (TPF) tarafından organize edilen YZB’de, “Tarım ve hayvancılık sektöründeki başlıca sorunlar”, “döviz kurları ve girdi fiyatlarının artışıyla birlikte tüketicilere makul fiyatlı gıdaların sunulup sunulamayacağı”, “düşük verimliliğin ve eksik rekabetin etkisi”, “tüketicinin alım gücü” ve “sağlıklı rekabet için sağlıklı piyasa şartlarının nasıl oluşturulabileceği” konuları tüm yönleriyle ele alındı.

(Soldan sağa) Hakan Güldağ, Ali Ekber Yıldırım, Cemal Özen, Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, Sencer Solakoğlu ve Şeref Oğuz

Dünya Gazetesi (NBE) Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ’ın moderatörlüğünü üstlendiği “Gıda Enflasyonunun Suçlusu Kim?” başlıklı oturumda tarım uzmanı Gazeteci-Yazar Ali Ekber Yıldırım, Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) Başkanı Sencer Solakoğlu, Onur Market Yönetim Kurulu Başkanı Cemal Özen ve Dünya Gazetesi Yayın Kurulu Başkanı Şeref Oğuz konuştu.

Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu- Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı

“DÜNYA EKONOMİSİ TARİHİ BİR DÖNEMDEN GEÇİYOR”
Gıda perakendesindeki enflasyonun sadece Türkiye değil tüm dünyanın gündeminde olduğuna dikkat çeken Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, şunları dile getirdi. “Dünya ekonomisi tarihi bir dönemden geçiyor. Şu anki tabloda dünya ekonomisinin yıl sonunda yüzde 3,2 büyüme göstereceği öngörülüyor. Geçen yıl 6’nın üzerindeydi. Ekim ayında yayımlanacak raporda yüzde 3’ün altına inmesi öngörülüyor. Avrupa bölgesi büyüme rakamı geçen yıl yüzde 5’in üzerindeydi, Ekim ayında 2,5 civarında olması tahmin ediliyor. Gelecek yıl tahmini bu rakam 1,2’ye düşecek. Bu ciddi bir yavaşlamaya işaret ediyor. Bu veriler bizim için de çok önemli sonuçlara ışık tutacak. Birçok iş koluna sirayet eden enerji konusunda Avrupa çok etkileniyor. Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) rakamlarını incelediğimizde diğer ülkelerle aramızda büyük bir enflasyon farkı var. Keza G20 ülkelerine baktığımızda, Rusya’da 15, Almanya’da yüzde 14, Brezilya’da yüzde 13,4, İspanya’da yüzde 13, bizde ise yüzde 90. Zimbabwe’den sonra ikinci sıradayız.”

“ÖNE ÇIKAN SEBEP, TL’NİN DEĞER KAYBI”
Gıda enflasyonundaki başlıca nedeninin kur artışı olduğunu belirten Prof. Dr. Aslanoğlu, “Fiyat artışlarında TL’nin değer kaybı en çok öne çıkan sebep. Bizim yüksek ithal girdi kullanmamızın etkisi büyük. Bu artışlarda mazot, gübre, zirai ilaç gibi başlıkların hepsi etkili oluyor. Öte yandan yapısal nedenler de ön plana çıkıyor. Ülkemizde arazilerin küçük olması, teknolojinin yoğun kullanılmaması, eğitim düzeyinin görece düşük olması, çok sayıda aracı olması ve zaman zaman eksik rekabet gözlenmesiyle birlikte artan gıda talebi bu artışı tetikliyor. Bu etkilere artan nüfus, alınan göç, turizm, arz talep dengesizliği de neden oluyor.” dedi.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ…
Aslanoğlu, gıda enflasyonundaki artışın önüne geçilebilmesi için şu çözüm önerileri sıraladı; “Kur karşımızda bir numaralı faktör görünüyorsa, finansal istikrarı sağlayacak politikalar öncelikli olmalı. Çok sıkı bir para politikasına ve dezenflasyon programına ihtiyaç var. Konunun yapısal, beklenti, verimlilik boyutları mevcut. Bu sadece gıda değil tüm sektörler için geçerli. Orta ve uzun vadeli tarımsal bir plana, ithal girdiler için önemli sübvansiyonlara, yapısal reformlara ihtiyaç var. Üreticilerimizin örgütlenmesinin geliştirilmesi gerekiyor. Dağıtım sisteminde rekabetin artırılması, lisanslı depolama ve tarımsal ürün piyasalarının geliştirilmesi önceliklerimiz arasında yer almalı. İklim krizi ile mücadele planlarımızı hazırlamalıyız. Ülkemiz kuraklıkta en çok etkilenen ülkeler arasında yer alıyor. Türk tarımı ihracatta ön planda yer alabilir. Bunun için sattığımız ürünlerin yeşil mutabakata uyumlu olması gerekiyor.”

Ali Ekber Yıldırım- Gazeteci-Yazar

“AVRUPA VE ABD’DE ÜRETİCİYE DESTEK VAR”
Her ayın 3 veya 4’ünde enflasyon verileri açıklandığında gıda fiyatlarının gündeme geldiğini hatırlatan Gazeteci-Yazar Ali Ekber Yıldırım, “Mutlak olarak her ay bu konuyu genellikle etiket üzerinden, market fiyatları üzerinden tartışıyoruz. Oysa çok uzun bir süreç var. Tarladan sofraya diyoruz ama bir türlü tarlaya gidemiyoruz. Hep bir suçlu aranıyor. Bu suçlu bazen market zinciri, bazen depolama yapan birisi, bazen üretici oluyor. Avrupa ve ABD’de de gıda fiyatları yükseliyor. Kimse suçlu kim diye aramıyor. Nedenler belli; ekonomik, iklim, birçok neden var. Sorun var ama çözüm önerileri de gösteriliyor. Üreticiyi nasıl destekleriz diye bir çaba var.” diye konuştu.

“ÜRETİMDEKİ PLANSIZLIKLARIN ÖNÜNE GEÇMELİYİZ”
Kurdaki yükselmenin gıda fiyatlarında artışa sebep olduğunu ifade eden Yıldırım, ardından şu değerlendirmeyi yaptı: “Temel sıkıntı tarımsal üretim. Gıda dediğimiz olay tarlada başlıyor. Biz suçluyu bulmaya çalışıyor, sorunu çözmüş gibi davranıyoruz. Bugüne kadar gıda enflasyonunu önlemek için ne yaptık? Örneğin gıda fiyatları artınca biz birinci adım vergileri indirip ithalat yaptık. İthalat yapılması ile bir sonraki dönemde üretimden vazgeçiliyor. Üretim azalınca, fiyatlar artıyor. Hal yasası değişirse fiyatlar düşer denildi. 2010 yılında yasa çıktı ancak fiyatlar düşmedi. Zincir marketlerden un sanayine kadar uzanan bir araştırma süreci yaşandı. Ancak işin orada da olmadığı anlaşıldı. Dijital tarım denildi, ürünler buraya konuldu, KDV’de indirim oldu. Üretimdeki plansızlıkların önüne geçmeliyiz. Tarladan sofraya tüm süreci iyi yönetmeliyiz. Attığımız her bir adımın bir sonraki uygulaması ne olacak diye düşünmeliyiz.”

Cemal Özen- Onur Market Yönetim Kurulu Başkanı

“GIDA MİLLİYETÇİLİĞİ KONUŞULUYOR”
Yakın geçmişte yaşananları “Çift haneli enflasyona geçtiğimiz dönemin ertesi yılı döviz krizi ile baş başa geldik. 2020 yılında pandemi, 2021’de tedarik zincirinin bozulması, 2022’de de Rusya-Ukrayna savaşı gerçekleşti. Bugün sadece ülkemizde değil, tüm dünyada ana gündem artık gıda oldu.” ifadeleriyle özetleyen Onur Market Yönetim Kurulu Başkanı Cemal Özen, şu anda gıda milliyetçiliğinin konuşulduğunun altını çizdi.

“TARIM LİSELERİ VE ÜNİVERSİTELERİ KURULMALI”
“Kapılar kapandı, herkes kendine yetebilmeyi düşünüyor, kendi tarım, üretim modeline geçiyor. Gelecek tarımda ve tarım artık savunma sanayinden çok daha önemli bir konumda.” diyen Özen, devamında şunları kaydetti: “Sektördeki sıkıntılara baktığımızda verimlilikle ilgili sorunlar var. İkinci sırada karlılık ve kazanç konusu yer alıyor. Ülkemizde bir yıl çok para eden bir ürün ikinci sene zarar ediyor. Üreticilerimiz önceki yıllarda düşük fiyatlarla ürünü üretirken risk alabiliyordu, üretimden vazgeçmiyordu. Şu an fiyatlar yüksek olduğu için risk alamıyor. Üretim aşamasından itibaren taban fiyat, destekler açıklanmalı. Dönem sonunda üretici cebine girecek parayı, karşılaşacağı riski görebilmeli. Tarımda sürdürülebilirlik ve teknoloji kullanımı sıkıntısı var. TÜİK verilerine göre ülkemizde tarımın yaş ortalaması 55. Ülke olarak genç bir nüfusa sahibiz, teknolojiyi etkin bir şekilde kullanıyoruz. Gençlerin tarımda olmayışı, karlılıkların düşük oluşu, teknoloji maliyetlerinin yüksekliği verimliliği düşürüyor. Verimlilik düşünce zincirin her halkasındaki kişiler mutsuz oluyor. Gençlerimizi tarıma kazandırabilmemiz için sadece işi tarım olan, işi tohum olan, işi tohumun genetiği, tarım teknolojisi olan üniversiteler kurmalıyız. Tarım liselerini hayata geçirmeliyiz. Sahip olduğumuz topraklarla, enerjimizle bir numara olma fırsatımız var.”

Sencer Solakoğlu- Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) Başkanı

“GIDA ENFLASYONUNU SÜT DEĞİL, TL’NİN DEĞER KAYBI ARTIRIYOR”
Gıda enflasyonUN masa başında çözülmeyecek bir sorun olduğunu vurgulayan Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) Başkanı Sencer Solakoğlu, “Tarım arazilerinin artan fiyatları soframızdaki enginara, patlıcana yansıdı. Burada daha önceden düşünülüp tasarlanması gereken; 2003 yılında tarımsal sit alanı ilan edilip önüne geçilmesi gereken bir durum var. Bugün süt fiyatları artmamalı diyoruz. Niye artmamalı? Çünkü süt birçok ürünün ham maddesi, süt fiyatı artırılırsa gıda enflasyonu artar. Gıda enflasyonunu yaratan şey süt değil. TL’nin değer kaybı. Üreten çiftçiye sen fiyatı artıramazsın dersen, maalesef adamın yapacağı tek şey ineğini kesip üretimi azaltmak.

“KİRA, TARIM EKONOMİSİNİN ABC’Sİ”
Sahadaki insanlarla değil, masa başında çözüm üretilmeye çalışılıyor. Bu kira olayının ne kadar önemli olduğunu kaç kişi duymuştur bilmiyorum ama kira, tarım ekonomisinin ABC’si. Nitekim karar vermek zorundayız. Ya kapitalist bir sistemde üretim yapacağız ya da sosyalist sistemin içerisinde yapacağız. İkisini de karıştırdığınız zaman öngörülemez olduğunu düşünüyorum.” tespitini ortaya koydu.

TARIMSAL ÜRETİMİ AKADEMİSYENLER PLANLAMALI…
Solakoğlu, tanzim satış noktalarının sisteme aykırı olduğunu, çiftçinin elinde veri bulunmadığı için ne ekeceğine karar veremediğini ve tarımda üretimin akademisyenlerce planlanması gerektiğini sözlerine ekledi.

Şeref Oğuz- Dünya Gazetesi Yayın Kurulu Başkanı

“TARLAYA TOHUMUN YANI SIRA BİLGİ DE EKMELİYİZ”
Dünya Gazetesi Yayın Kurulu Başkanı Şeref Oğuz ise şöyle konuştu: “Üretimden neden vazgeçtik? Bilgiden çok bilgisizlik var. Ayağına tarla çamuru değmeyen hocalar öğrenci yetiştiriyor, biz yine sahada deneyimli çalışan arıyoruz. 1951 yılında yayınlanan Tarım Konusunda Yapılması Gerekenler diye bir rapor buldum, bugün konuştuklarımızla aynı sorunlar orada da var. Çözümü biliyorsun, atılması gereken adımlar ortada, peki neden yapmıyorsun? Pandemi bize gıdanın stratejik bir şey olduğunu gösterdi. Elden gelen öğün olmaz, o da vaktinde bulunmaz denir ya hani? Yozgat’ın Kabala köyünde kaymakam ve bir girişimci oradaki küçük tarlaları birleştirdi; yaptıkları üretimle 435 kişi kendi köyünde sigortalı işçi olarak çalışıyor. Gençlerin tarıma yönelmesi noktasında bir cazibe olması için tarıma bir gençlik aşısı veren yapı kurmalıyız. Tarlaya tohumun yanı sıra bilgi de ekmeliyiz. Sencer Bey gibi bilgili gençler benim tek umudum ama sayıları çok düşük. Planlama, işi bilen insanlar tarafından yapılsın. Bize gıda lazım, bitki tohumu değil. Torunlarımızın iştahı bizden daha düşük olmayacak.”