Araştırma ve Raporlar

“ASGARİ TAŞIYICI BETON SINIFI C30/37 DÜZEYİNE ÇIKARILMALI”

Hazırladıkları 2022 Hazır Beton Sektör Raporu’nu değerlendirdiği açıklamasında Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’ne göre yapılarda taşıyıcı olarak en düşük C25/30 sınıfında hazır beton kullanıldığını belirten Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık, “Dayanıklılık açısından, özellikle donatı korozyonu değerlendirildiğinde bu beton sınıfının geçirimsizlik bakımından yeterli olmadığı gözlenmektedir. Yurdumuzda özellikle hazır beton sektöründeki teknolojik gelişmeler de düşünülerek, söz konusu su/bağlayıcı oranı ve minimum bağlayıcı dozajı sınırlandırmalarının sağlanabilmesi için asgari taşıyıcı beton sınıfının C30/37 düzeyine çıkarılması ve bu sınıftan daha düşük betonların deprem bölgelerinde kullanılmasına izin verilmemesi gereklidir.” dedi.

Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB); Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Merkez Bankası, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) verileri ile THBB üyelerinin, THBB dışındaki üreticilerin ve tedarikçilerin sağladığı bilgiler ışığında hazırladığı 2022 Hazır Beton Sektör Raporu’nu kamuoyuyla paylaştı.

YILDA 105 MİLYON METREKÜP ÜRETİM
Ülke ekonomisi, inşaat sektörü ve hazır beton sektörüne yönelik detaylı analizler, değerlendirmeler ve projeksiyonlar içeren raporda, Türkiye’nin hazır beton üretiminde Avrupa liderliğini sürdürdüğü belirtiliyor. Hazır beton sektörünün 32 milyar TL’yi geçen cirosu, 37 bini aşan istihdam hacmi ve yıllık 105 milyon metreküpü bulan üretimiyle Türkiye ekonomisi ve inşaat sektörü açısından çok önemli olduğu ifade ediliyor. Yapı denetim süreçlerindeki bazı aksaklıklara işaret edilerek Türkiye’deki bütün hazır beton üreticilerinin THBB çatısı altında toplanmasına zemin hazırlayacak altyapının oluşturulması gerektiğine dikkat çekiliyor.

BÜYÜME TAHMİNLERİ
THBB Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık, raporu şu ifadelerle değerlendirdi: “Daha önceki yıllarda çimento iç satışı ve hazır beton imalat endeksi verileri ile uyumlu olan sektör araştırması sonuçları 2022 yılında ayrışmıştır. THBB tarafından yapılan sektör araştırması sonucunda hazır beton sektörünün 2022 yılında yüzde 0 ila yüzde 5 arasında bir büyüme gerçekleştirdiği tahmin edilmektedir. 2023 yılında hazır beton sektörünün kötümser senaryoda yüzde 5 oranında küçüleceği, iyimser senaryoda ise yüzde 10 kadar büyüyebileceği tahmin edilmektedir.

SEKTÖRÜN KAPASİTESİ…
Sektörel kapasite araştırmamıza göre Türkiye’de hazır beton santral kapasitesi farklı senaryolar kapsamında en düşük 225 milyon m3 ve en fazla 343 milyon m3 olarak tespit edilmiştir. Toplam 18.500 adet transmikserin kapasitesi ise en düşük 178 milyon m3, en fazla 305 milyon m3’tür. Mobil pompa kapasitesinin ise 110 milyon m3 olduğu öngörülmektedir. Türkiye’de hazır betonun yaklaşık yüzde 80 oranında pompa ile döküldüğü öngörülürse operasyonel kapasite 137,5 milyon m3 olmaktadır.”

“THBB-BAKANLIK İŞ BİRLİĞİ GÜÇLENMELİ”
T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın beton kalite takibi uygulaması Elektronik Beton İzleme Sistemi’ni (EBİS) Türkiye’deki beton kalitesinin daha da yükseltilmesi ve sektördeki haksız rekabetin azaltılması için önemli bir fırsat gördüklerini belirten Yavuz Işık, şunları dile getirdi: “Buradaki tek çekince; çok hassas bir şekilde yapılması gereken numune alımı, saklanması, bakımı ve test edilmesi gibi süreçlerde yapılabilecek hataların, ürünün uygunsuz olarak raporlanması ve üreticinin mağduriyetine sebep oluyor. Mevcut aksaklıkların Bakanlığımızın iradesi ile kısa sürede giderileceğine inancımız tamdır. Hem bu konuda hem de bölgeler bazında beton üreticilerinin sorunlarının çözümüne yönelik THBB-Bakanlık iş birliği mekanizmasının güçlenmesini önemsiyoruz. Bu doğrultuda, ülkemizde beton kalitesine katkı sağlayacak çalışmaların etkin ve hızlı bir şekilde uygulamaya alınmasında ve T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve ilgili kamu kurumları ile sektör arasında doğru veri akışının sağlanabilmesinde bir köprü vazifesi görmek için bütün beton üreticilerinin THBB üyesi olmaları son derece kritiktir. Bu konuda Bakanlık yetkililerimizin yönlendirmeleri oldukça etkili ve faydalı olacaktır.”

“DENETİMDE EN UFAK ZAYİFET VE İHMAL OLMAMALI”
Son yıllardaki depremlerde yapı denetiminden geçen ve hazır beton kullanılan hiçbir binanın ciddi boyutta hasara uğramadığını ifade eden Işık, “2023 Kahramanmaraş depremlerinde yıkılan binaların yüzde 97’sinin 2000 yılından önce inşa edildiği, yüzde 3’ünün ise 2000 sonrası inşa edildiği tespit edilmiştir. Bu yüzde 3’lük göreceli yeni binaların bir kısmı yapı denetimi hizmeti almamıştır, ancak yine de sayıca azımsanmayacak düzeyde yapı denetime tabi olmuş binanın da yıkıldığı bir gerçektir. Bu da denetim süreçlerinde en ufak zafiyetin ve ihmalin olmaması gerektiğini, aksi durumda acı tabloların ortaya çıkabileceğini göstermektedir.” dedi.

THBB KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ
Hazır betonda zorunlu denetimin olmadığı yıllarda THBB’nin 1995 yılında kurduğu Kalite Güvence Sistemi’yle (KGS) üye firmaları denetlediğini ve gerektiğinde üyeliklerini askıya alabildiğini hatırlatan Işık, “THBB üyesi olmanın şartı tüm tesislerin KGS belgesine sahip olmasıdır. Bu konuda çok uzun yıllar önce inisiyatif alan ve örnek olan THBB, hazır betonun kalitesi için 1988 yılından beri büyük emek sarf etmektedir. Bu nedenle THBB’nin sadece sektörel bir dernek olarak değil, aynı zamanda üyelerinin kaliteli beton üretimini garanti altına alan düzenleyici bir yapı olarak görülmesi de gerekmektedir. Türkiye’deki bütün hazır beton üreticilerinin THBB çatısı altında toplanmasına zemin hazırlayacak altyapının sağlanması üzerinde düşünülmeli ve çaba sarf edilmelidir.” diye konuştu.

“DEPREM BÖLGELERİNDE C30/37 SINIFINDA BETON KULLANILMALI”
Güncel Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’ne göre yapılarda taşıyıcı olarak en düşük C25/30 sınıfında hazır beton kullanılması gerektiğini vurgulayan Işık, “Dayanıklılık açısından, özellikle donatı korozyonu değerlendirildiğinde bu beton sınıfının geçirimsizlik bakımından yeterli olmadığı gözlenmektedir. Yurdumuzda özellikle hazır beton sektöründeki teknolojik gelişmeler de düşünülerek, söz konusu su/bağlayıcı oranı ve minimum bağlayıcı dozajı sınırlandırmalarının sağlanabilmesi için asgari taşıyıcı beton sınıfının C30/37 düzeyine çıkarılması ve bu sınıftan daha düşük betonların deprem bölgelerinde kullanılmasına izin verilmemesi gereklidir.” uyarısında bulundu.

RAPORDA ÖNE ÇIKAN DETAYLAR…
Türkiye’de standartlara uygun beton üretilmesi ve inşaatlarda doğru beton uygulamaları için 35 yıldır faaliyet gösteren ve “kalite, çevre, sürdürülebilirlik, iş sağlığı ve güvenliği konularında inşaat, hazır beton ve ilgili sektörlerin gelişimine katkı sunan” THBB’nin 2022 Hazır Beton Sektör Raporu’nda öne çıkan detaylar şöyle:
-Avrupa Hazır Beton Birliği’nin (ERMCO) 2021 yılı verilerine göre Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerdeki toplam üretim 272,5 milyon metreküp iken, Türkiye tek başına 105 milyon metreküp beton üretiyor.
-2021 yılının ilk iki çeyreğinde büyüyen inşaat sektörü 2022 yılının son çeyreğine kadar küçüldü. Bu dönemde GSYİH ile inşaat sektörü büyümesi arasında ciddi makas oluştu. 2022’nin ilk çeyreğindeki yüzde 7,5’lik daralmayı, ikinci çeyrekte yüzde 10,7’lik ve üçüncü çeyrekte yüzde 15’lik daralma izledi; son çeyrekteyse baz etkisinden kaynaklanan yüzde 2’lik bir büyüme gerçekleşti. Son 10 yılda Türkiye ekonomisinin bileşik yıllık büyüme oranı yüzde 5,25. Bu oran inşaat sektöründe yüzde 1,1.
-2016 ve 2017 yıllarında yüzde 8-9 civarında seyreden ve son 5 yılda düşüş eğilimine giren inşaat sektörünün GSYİH içindeki payı, 2022 yılının son çeyreğinde yüzde 4,9’a geriledi.
2022 yılındaki konut satışları, rekor kırılan 2020 yılına yakın seviyede. 2022’de yaklaşık 1,5 milyon konut satıldı. Bunun yüzde 18,9’u ipotekli. Son altı yılda en az ilk el konut satışı 2022’de oldu.
-6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerde büyük yıkıma uğrayan 11 ildeki yeniden yapılaşma sürecinin maliyeti 45 milyar dolar. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın raporuna göre deprem bölgesinde planlanan 405.505 konuta ilaveten 83.149 köy evi inşa edilecek. Köy evlerinin güvenli, sağlıklı, özgün mimariye uygun ve ahırı ve bahçesiyle birlikte inşa edilmesi planlanıyor. Planlanan 405.505 konutun inşaat maliyeti, arsa bedeli hariç 608,3 milyar TL (32,2 milyar dolar). Köy evlerinin yaklaşık maliyeti ise 192,7 milyar TL (10,2 milyar dolar) civarında.
-İnşaat ve yıkıntı atıklarının deprem bölgesinden taşınma maliyetinin yaklaşık 41,85 milyar TL (2,22 milyar dolar). Dünya Bankası’na Türkiye’deki tüm binaları güvenli hâle getirmenin maliyeti yaklaşık 465 milyar dolar. Deprem bölgesi dışında özellikle İstanbul, İzmir, Adana ve Bursa gibi büyükşehirlerde de eski binalardan yeni binalara taşınma talebinin artması, mevcut yapıların güçlendirilmesi ve kentsel dönüşümün hızlanması bekleniyor. Güçlendirme ve yenileme ihtiyaçlarının karşılanması inşaat malzemelerinde ilave talep meydana getirecek. -Özellikle mega bir şantiyeye dönecek deprem bölgesindeki hızlı inşaat süreci yapı malzemesi üretimini etkileyecek. Yoğun talep dolayısıyla bazı malzemelerin ihracatı yavaşlayacak.
-Depremzedelerin göç ettiği şehirlerde konut talebi artacak ve konut piyasası hareketlenecek. Kentsel dönüşümü teşvik edecek ve kolaylaştıracak mevzuat değişikliği ve yürürlüğe giren Yeni Konut Finansman Programı ile dönüşümün hızlanacağı tahmin ediliyor.