KAYBOLAN MESLEKLER…

Teknolojinin ilerlemesi, sanayinin gelişmesi, nüfusun çoğalması gibi pek çok etken sosyal hayatı ve siyaseti belirlerken bazı mesleklerin doğmasına bazı mesleklerin de yok olmasına sebep oldu. Bu yazımda geçmişte olan ve günümüzde önemini yitiren bazı meslekleri derledim.

KÜLEKÇİLİK
Yiyecekleri saklamak için plastik kapların icat olmasından çok önce ‘külek’ adı verilen tahta kovalar kullanılıyordu. Bu külekler bal, pekmez, yoğurt gibi yiyecekleri uzun süre korumakla kalmıyor, yiyeceklerin lezzetine de lezzet katıyordu. Külek kapların kullanımı zamanla azaldı; bu kapları üreten külekçiler de yok olmaya yüz tuttu.

BİLEYİCİLİK
Kaplumbağa misali ekmek teknesini sırtında taşıyan bileyiciler, tezgâh açtıkları mahallenin bütün körelmiş bıçaklarını yeniden keskin hale getirirlerdi.

SÜTÇÜLÜK
Sütçüler daha eskilerde bakır, sonraları ise alüminyum güğümlere doldurdukları sütleri dağıta dağıta sokaklarda dolaşırdı. Fabrika üretiminin ve belli sağlık standartlarının devreye girmesiyle sütçülerin sayısında bir hayli düşüş görülmüştür.

YORGANCILIK
Her mahallede olan yorgancıyı, şimdilerde sadece belli mahallelerde bulmak mümkün. Yorgancı, kızılcık sopasıyla dövdüğü pamuğu astarladıktan sonra pamuğu sabitleme dikişi atar. Bu işlem tamamlanınca sıra yorgancının marifetlerini gösterdiği yüz dikme işlemine gelir. Her yiğidin ayran içişi farklıdır misali her yorgancının da yorgan dikimi kendine hastır. Bitirdiği yorganı duvarına asan yorgancı, hem sipariş verene yorganın hazır olduğu mesajını verir hem de eserini sergiler.

YEMENİCİLİK
Yemeni, ilk defa Yemen’de Yemen-i Ekber isminde biri tarafından yapılan ve sonra ismiyle anılan bir ayakkabı çeşidi. Osmanlı döneminde Yemen üzerinden Güneydoğu Anadolu’ya ulaşan yemeniler, zamanla yörenin geleneksel kıyafetlerinden biri haline gelmiş. Yemeni ustaları da zamanla artmış. Ancak günümüzde yemeni ustası bulmak oldukça güç. Ayakkabı üretiminin artması ve ucuzlaması, yemenilere olan ilgiyi azaltmış. Bu nedenle günümüzde, Gaziantep ve Kilis’te yemeni dikmeye devam eden iki usta kaldığı bilinmektedir.

MACUNCULUK
Macuncular bir dönemin en popüler kişileriydi çocuklar için. Macun satanların çoğu macunu yapan kişiler olur, macunun lezzeti bu kişilerin hünerine göre değişirdi. Ancak çocukların macuna gösterdiği rağbetin azalmasıyla neredeyse ortadan kaybolan macuncular artık sadece Ramazan eğlencelerinde ve bayramlarda görünür oldular.

BASTONCULUK
Zonguldak’ın Devrek ilçesinde günümüzde de popülerliğini korusa da ülke genelinde önemini yitirmiş görünmektedir. Çarşı içinde, baston yapıp satan yaklaşık 15 dükkân vardır. Her ustanın yeteneklerini konuşturduğu bastonculuk da kaybolmaya yüz tutmuş meslekler arasında üst sıralarda yer almaktadır.

SEPETÇİLİK
Eşya taşımada kullanılan sepetler genellikle sorgun ağacı, saz, kamış, kestane ağacı gibi bitkilerin dallarından yarılarak elde edilen şeritlerle örülürdü. Küfecilik günümüzde kalmamıştır. Sepetçilik de desteklerle ayakta duruyor.

ARZUHALCİLİK
Bilgisayarlar henüz hayatımızın her alanını kaplamadan önce resmi makamlara yazılacak bir dilekçe var ise gidilir, daktilosu başında oturan arzuhalciye yazdırılırdı. Ama günümüzde daktilonun yerini bilgisayar aldı, arzuhalcilerin işleri de yok denecek kadar azalmıştır.

ÇÖMLEKÇİLİK
Plastiğin yediği mesleklerden biri de, çömlekçiliktir. Eskiden her türlü yiyecek ve içeceği saklamak için kullanılan ve her evde bulunan çömlekler, buzdolabının ve plastik kapların çoğalıp ucuzlaşmasıyla daha az kullanılır olmuş.

SAAT TAMİRCİLİĞİ
Saatin ilk defa seri olarak üretilmesi yaklaşık iki yüzyıl önce ABD’de olmuştur. Seri üretim ile birlikte yaygınlaşan saat kullanımı günümüzde yerini cep telefonuna bırakmaktadır. Şimdilerde saat takmak bir zevk işi. Saati öğrenmek için illa saat kullanmak gerekmiyor. Bu nedenle de eskilerde çok revaçta olan saat tamirciliği işi, önemini yitirmiş durumdadır.

LOSTRACILIK (AYAKKABI BOYACILIĞI)
Ayakkabı sandığıyla cadde kenarlarında ve meydanlarda, maharetli elleriyle ekmeğini kazanan boyacılara günümüzde nadiren rastlanmaktadır. Günümüzde pratik temizlik ve parlatma malzemelerinin üretilmesiyle bu mesleğin de yıldızı sönme eğilimine yönelmiştir.