DİJİTAL EKONOMİ İÇİN GÜÇLÜ FİBER ALTYAPI GEREKİYOR

Serbest Telekomünikasyon İşletmecileri Derneği’nce (TELKODER) hazırlanan ve 2020 yılının ilk çeyreğinin değerlendirildiği raporda, Covid-19 salgını sürecinde sanayiden eğitime tüm sektörleri “günlük hayattaki ihtiyaçların kolaylıkla karşılamasını sağlayan” internet altyapısının ayakta tuttuğuna dikkat çekildi. Türkiye’deki fiber kablo uzunluğunun raporu kapsayan dönemde yalnızca 6 bin kilometre artarak 396 bin 905 kilometreye ulaşabildiği belirtilerek söz konusu altyapının hızla büyümesi gerektiği kaydedildi.

Fiber kablo uzunluğu özellikle 5G hızında internet erişimi ve Endüstri 4.0 hamleleri için hayati önem taşıyor. Türkiye’deki fiber altyapısı 2019 sonu itibariyle 390 bin 817 kilometreydi. 2020’nin ilk 3 ayında buna sadece 6 kilometre eklenebildi. Elektronik haberleşme sektörünün 2020 ilk çeyrek geliri 17,63 milyar lira.

“DIŞ PAZARLARDAKİ REKABETİ SAĞLAMAK”
“Telekomünikasyon işletmecileri arasında dayanışma ve iş birliğini oluşturarak hizmet kalitesi ile verimliliği yükseltmek” ve “dış pazarlarda rekabeti sağlamak” amacıyla 26 Haziran 2002 tarihinde kurulan TELKODER (Serbest Telekomünikasyon İşletmecileri Derneği), faaliyet gösterdikleri alanda “yerli ve yabancı yatırımlar ile hizmet çeşitliliği ve kalitesinin arttırılmasını”, “tüketicilerin ürünlere uygun fiyatlarla ulaşabilmesini” ve “mevzuat ve düzenlemelerin etkin uygulanmasını” hedefliyor.

YÜKSEK VERGİLER, ALTYAPI EKSİKLİĞİ VE KÜRESEL BASKININ SONUCU…
TELKODER’in 2020 yılının ilk çeyreğini kapsayan raporuna göre sektör bir türle beklenen büyüme hamlelerine imza atamıyor. Raporda özenle şu hususların altı çiziliyor: Elektronik Haberleşme Sektörü 2003 yılı geliri 14,98 milyar lira. Tutar 2019 yılında 66,7 milyar liraya yükseldi. Ancak TÜİK verileri kullanılarak ve 2003 yılını temel alınarak yapılan “enflasyondan arındırılmış hesaplamada” 2019 geliri aslında 15,14 milyar lira. “Yüksek vergiler, altyapı yatırımlarının gerçekleşmemesi, internet tabanlı hizmetler sunan küresel şirketlerin baskısı ve rekabette alternatif işletmecilerin önünün daha fazla açılamaması” gibi sebepler sektörün büyümesini engelliyor.
Kritik bir bilgi daha: En büyük üç operatör ve iştirakleri haricindeki alternatif işletmecilerin pazar payı 2019 sonunda yüzde 9 idi. 2020 birinci çeyrekte yüzde 8,79’a geriledi. Oran, Avrupa Birliği’ndekilere (AB) nazaran çok düşük.

SABİT SES TRAFİĞİNDE SERT DÜŞÜŞ
“Sektörde büyük fırsatlar barındıran uydu haberleşmesinde de gereken adımların atılmadığının” dile getirildiği raporda, sabit ses trafiğindeki düşüşe de işaret ediliyor: 2009 yılında toplam trafiğin yüzde 82,5’i mobil; yüzde 17,4’ü sabit ses iken 2020 yılı ilk çeyrek sonunda sabit ses trafiği oranı yüzde 2,16’ya düştü. Bu hızlı düşüş mutlaka incelenmeli.

UYDU İNTERNET ABONELİĞİNDE DE YAPRAK KIMILDAMIYOR
Genişbant hizmetlerinde önemli alternatif niteliğindeki “uydu internet abonelik miktarlarında da” 2009 yılından bu yana kayda değer gelişme yok. Bu süredeki yeni abone sayısı 4 bin 817. TELKODER Uydu Çalışma Grubu’nun bu konuya has araştırma sonuçları da kamuoyuyla paylaşılacak.

CUMHURBAŞKANLIĞI KALKINMA PLANI’NDAKİ HEDEFLER
T.C. Cumhurbaşkanlığı 11’inci Kalkınma Planı’nda (2019-2023) “Türkiye’nin veri depolama, işleme ve iletimi faaliyetlerinde bölgesel veri üssü haline gelmesini sağlamak üzere, İnternet Değişim Noktası (İDN) kurulmasına yönelik usul ve esasların belirlenmesi ve İDN kurulumunun gerçekleştirilmesi” hedefi var. Aynı planda ayrıca “veri merkezi sektörünün geliştirilmesini sağlayacak düzenleyici çerçeve ve teşvik mekanizması oluşturulması, Türkiye’nin yoğun ticaret yaptığı ülkelerle bulut hizmetlerinin sunulmasına yönelik iş birlikleri yapılması” hedefi de bulunuyor.

HEDEFLERE ULAŞILABİLMESİ İÇİN TELKODER’İN ÖNERİLERİ
TELKODER kalkınma planındaki hedeflere ulaşabilmesi için şunları öneriyor:
-Veri merkezlerine, “Cazibe Merkezleri Programı” kapsamında sağlanan destek ve teşvikler ülke geneline yaygınlaştırılmalı ve beyaz alan sınırı (5000 m^2) kaldırılmalıdır.
-Veri merkezi işletmecilerine özel elektrik tarifesi hazırlanmalıdır. Bu tarife en fazla sanayi elektriği tarifesinin yarısı kadar olmalıdır.
-Veri merkezlerinin, dünya standartlarında hizmetler verilebilmesi, yaşadıkları ve onlarla doğrudan ilişkilendirilemeyecek hukuka aykırılıkların önlenebilmesi için “Veri Merkezi İşletmecisi” tanımı en kısa sürede kanunlarda yerini almalıdır.
-Bir an önce tüm erişim sağlayıcıların katılımının zorunlu olacağı birden fazla İnternet Değişim Noktası kurulmalıdır.
-Veri merkezlerine fiber hizmet sunan işletmeci sayısı 3-4’le sınırlı. Bu sayı Avrupa’da yaklaşık 35, komşumuz Bulgaristan’ın başkenti Sofya’da ise 50. Ayrıca, iki noktası İstanbul içerisinde yer alan bir internet devresinin maliyeti uluslararası devre maliyetlerine göre neredeyse 10 katı pahalı. Uluslararası devre fiyatları böylesine düşükken, ülkedeki (Local Loop) devre fiyatlarının bu denli yüksek olması anlamsız. Fiber erişim sağlayıcıların veri merkezlerine özel indirimli tarife oluşturmaları zorunlu tutulmalı.