E-TİCARET SEKTÖRÜNDE PLANSIZ BÜYÜME VE LİKİDİTE SANCISI

EY-Parthenon ve Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği’nce yapılan “Covid-19 Sürecinde E-ticaret Sektörünün Nabzı” başlıklı araştırmada “pandemi dönemindeki talep artışıyla kısa sürede planlanamadan gerçekleşen büyümenin” önemli sorunlara sebep olduğu; sektör temsilcilerinin “operasyonel sıkıntıların derinleşmesini” ve “büyümeyi finanse etmedeki likidite sıkıntılarını” risk olarak gördüğü belirlendi. Sektörün 2020’de yaklaşık 30 büyüyeceği ve mevcut istihdamına en az yüzde 20 ekleneceği öngörülüyor.

Çok uluslu strateji danışmanlık şirketi EY-Parthenon ve Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) iş birliğiyle yürütülen ve “Türkiye’de sektörün önde gelen şirket ve KOBİ’lerinin üst düzey yöneticileriyle anket yapılan” E-Ticaret Sektörü Araştırması’nda “sektörün Covid-19 salgını öncesi performansı ve salgının ciroya etkileri, normalleşme ve ciro beklentileri, gelecek öngörüleri, sektörü bekleyen risk ve bu risklere karşı alınması gereken aksiyonları” ortaya konuldu.

ARAŞTIRMAYA KATILAN ŞİRKETLER
Mayıs-Haziran aylarındaki araştırmaya “pureplay perakendecilik, omnichannel perakendecilik, dijital pazar yerleri ve e-ticaret altyapı/hizmet sağlayıcılığı alanlarında faaliyet gösteren” e-ticaret şirketleri katıldı. Araştırma kapsamındaki alt sektörler şunlar: “Yapı-bahçe-araç ürünleri, giyim, kozmetik-kişisel bakım, mobilya-ev ürünleri, kitap-hobi ürünleri, elektronik, gıda-içecek, gıda dışı süpermarket ürünleri ve beyaz eşya.”

Emre Ekmekçi-Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği Başkanı 

“KARGO VE ÜRÜN TEDARİKİNDE SIKINTI YAŞANDI”
ETİD Yönetim Kurulu Başkanı Emre Ekmekçi, araştırma sonuçlarını şu ifadelerle değerlendirdi: “Büyümesi beklenen sektörde kazançlı çıkacakların, bu büyüme fırsatını yakalamış olan oyuncular olacağını düşünüyoruz. Hem şirketler hem de KOBİ’ler salgın sürecinde kargo ve ürün tedariki konusunda sıkıntı yaşadılar. Tedarik sıkıntıları sektör önünde bir risk teşkil ettiğinden tedarik zincirini sürdürülebilir kılan şirketler avantaj sağlayacaktır. Hem fiziksel kanalda hem de dijital kanalda satış yapan KOBİ’lerin yüzde 63’ü fiziksel kanallarında yaşanan sıkıntılar sebebiyle ciro düşüşü yaşadılar. Dolayısıyla dijital kanalda satışları olmasaydı bu KOBİ’lerin yaklaşık yarısı için ciro düşüşleri yüzde 50 daha fazla olacaktı. Sektörde kazançlı çıkacak diğer oyunculara baktığımızda, dijital kanal operasyonlarını fiziksel mağazalarından ayrı olarak yürüten ve salgın öncesinde dahi dijital kanallarının cirolarındaki payı yüksek olan omnichannel oyuncular öne çıkıyor.”

Elif Koç- EY-Parthenon Türkiye Sorumlu Ortağı

“DEVLET DESTEĞİNDEN KISMEN FAYDALANABİLDİLER”
EY-Parthenon Türkiye Sorumlu Ortağı Elif Koç ise salgın sürecinde e-ticaret oyuncularının başta vergi ertelemeleri olmak üzere devletin sağladığı desteklerden kısmen faydalandıklarının altını çizdi: “Sektör genelinde katılımcıların 39’u muhtasar ve KDV ödemelerinin ertelenmesi, yüzde 28’i de çalışanların SGK ödemeleri ve KÇÖ desteklerinden faydalanmış durumda. Sektör KOBİ’lerinde KDV ve muhtasar ödemelerinin ertelenmesinden faydalananlar yüzde 28, faydalanmayı planlayanlar ise yüzde 26’dır. KOBİ’lerin yüzde 27’si KGF destekli finansman ve Ekonomik İstikrar Kalkanı kredi desteklerinden, yüzde 26’sı da işe devam kredisinden faydalanmayı planlıyorlar. Sektörün gelecek için öncelikli talepleri ise talep canlılığının sürdürülmesini sağlayacak vergi indirimleridir. Sektör KOBİ’lerinin vergi indirimlerine ek öncelikli talepleri ise kira destekleri (yüzde 50), fatura destekleri (yüzde 37) ve tedarikçi destek programı finansman desteklerinden (yüzde 32) oluşuyor.”

PANDEMİ E-TİCARETE TALEBİ ARTIRDI
E-ticaret sektörü 2020 yılına uzun yıllardır sürdürdüğü büyüme trendiyle başladı. Sektörün yüzde 84’ü salgından önce 2020 yılı başında enflasyon oranında ya da üzerinde büyüme kaydediyordu. Pandeminin etkisini yoğun hissettirdiği aylarda e-ticarete talep arttı. Araştırma sonuçlarına göre sektör bu süreçte hem tüketicilerin ihtiyaçlarını aksamadan karşıladı hem de hem de ekonomik durgunluğun hafiflemesine katkı sağladı.

CİRODAKİ DEĞİŞİKLİKLER
Araştırmaya katılan e-ticaret şirketi yöneticilerinin yüzde 78’i salgın etkilerinin görülmeye başladığı mart ve nisan aylarında şubat ayına kıyasla ciro artışı olduğunu belirtti. Aynı dönemde araştırmaya katılan KOBİ’lerin yüzde 47’si ciro düşüş, yüzde 41’i ise artış yaşadığını kaydetti. E-ticaretle birlikte fiziksel mağazası da olan KOBİ’lerdeki ciro düşüşü dikkat çekti. Ciro düşüşünde küçük ölçekli KOBİ’lerin lojistik ve kargo sıkıntılarından daha fazla etkilenmeleri rol oynadı.

SALGIN ETKİLERİ NE ZAMAN BİTER?
E-ticaret şirketi yöneticilerinin yüzde 94’ü salgının yılın son çeyreğinde ortadan kalkabileceğini ya da daha ilerisine sarkabileceğini düşünüyor. Yüzde 50’si tüketici davranışlarının salgının sona ermesinden en erken 3 ay sonra normale dönebileceği kanaatinde.

2020 BÜYÜME ÖNGÖRÜSÜ YÜZDE 32
E-ticaret sektörü yöneticileri 2020’de ortalama yüzde 32 büyüme olacağı görüşünde. KOBİ’ler ortalama büyüme beklentisi yüzde 23. Ciro düşüşü içindeki KOBİ’lerin çoğunluğu toparlamanın 6 aydan uzun süreceğini belirtiyor. Ciroları artanların yarısı artışın kalıcı olacağını dile getiriyor.

Araştırma sonuçları; e-ticaret sektörü önümüzdeki dönem için yeni istihdam potansiyeli barındırıyor. Sektör yöneticilerinin istihdamdaki artış tahmini en az yüzde 20.

KISA SÜRELERDE PLANSIZ BÜYÜMELER OLDU
Araştırmada şu bulgulara ulaşıldı: “Pandemi aylarında -ticaretteki talep patlaması sektördeki şirketleri çok hızlı biçimde operasyonlarını genişletmeye itti ve kısa sürelerde plansız büyümeler oldu. Bu da sektörde önemli sorunlara yol açtı. Örneğin depo organizasyonlarında bozulmalar oldu. Sipariş hazırlama ve iade süreçlerinde aksaklıklar oldu.”

SORUNLARIN DERİNLEŞMESİ VE LİKİDİTE RİSKİ
Sektör temsilcilerine göre 6-12 aylık dönemde “sorunların derinleşmesi ve büyümeyi finanse edecek likidite sıkıntısı” riski söz konusu. Yüzde 78’i “operasyonların büyütülmesindeki likidite sıkıntısı, sektörün sürdürülebilir büyümesi önünde engel” diyor. Yüzde 44’ü “kalifiye eleman bulunamaması, operasyonların büyütülmesinin önünde görülen bir diğer engel” görüşünde.

KURYE/KARGO ŞİRKETLERİ ADAPTE OLAMADI
Kurye/kargo şirketlerinin beklenen performansı gösterememesi de sektörün geleceği için en büyük riskler arasında. Kargo operasyonlarının “e-ticaret ile benzer seviyelerde büyüyememesinin e-ticaret büyümesini limitleyeceği ve müşteri memnuniyetsizliğine sebep olduğu” vurgulanıyor. Ürün tedarikindeki sıkıntılar hem e-ticaret yöneticilerinin hem de KOBİ’lerin yaklaşık yüzde 75’i açısından “gelecekte yaşanabilecek bir sıkıntı” olarak öne çıkıyor.