COVID-19, TÜRKİYE EKONOMİSİNİ NASIL ETKİLEYECEK?

Denetim, vergi ve danışmanlık hizmetleri sunan ve sektöründeki en büyük dört uluslararası şirketten biri olan KPMG’nin Türkiye Ofisi, Aralık 2019’da Çin’de başlayan ve küresel salgına dönüşen yeni tip Koronavirüs (Covid-19) hastalığının ülke ekonomisine etkisini araştırdı. Strateji ve Operasyonlar Danışmanlık ekibince 1-6 Nisan tarihleri arasında gerçekleştirilen anket çalışmasına tüm sektörlerden yaklaşık 250 kişi katıldı. Katılımcılar Covid-19 sebebiyle ekonomide önemli ölçüde daralma meydana geleceğini öngördüklerini belirti. Toparlanma süresiyle ilgili en iyimser tahmin 3 ay, sürecin 12 aya yayılacağını ifade edenler de var.

Serkan Ercin-KPMG Türkiye Strateji ve Operasyonlar Danışmanlık Lideri ve Şirket Ortağı

KPMG Türkiye Strateji ve Operasyonlar Danışmanlık Lideri ve Şirket Ortağı Serkan Ercin, Covid-19 kaynaklı ekonomik krizin her sektörü farklı oranlarda ve zaman aralıklarında etkilediğini kaydetti. Salgının kontrol altına alınma ve hayatın normale dönme tarihinin merak edildiğini vurgulayan Ercin, şunları söyledi: “Bu süreç sonrası yaşanacak ekonomik toparlanma konusunda da farklı tahminler bulunmaktadır. Covid-19 sonrası ülkemiz ve dünya ekonomileri için olası toparlanma senaryolarına baktığımızda, 3 ile 12 ay ve hatta sonrası arasında zamana yayılan ve ekonomide önemli ölçüde daralma öngören tahminler görüyoruz. Diğer taraftan, bu toparlanmaların da sektörler ve şirketler bazında farklılık göstereceğinin, bu döneme hazırlıklı giren, doğru kararlar alan ve yeni normale uyum sağlayan yapıların bu süreçten en iyi şekilde çıkacağını düşünüyoruz.”

Araştırmada ortaya çıkan sonuçlar şöyle:

YÜZDE 88: CİDDİ DERECEDE ETKİLENECEĞİZ
– Ankete katılanların yüzde 88’i Covid-19’un Türkiye ekonomisini yüksek derecede etkileyeceği görüşünde. Yüzde 12’si ise orta düzeyde etki edeceğini düşünüyor.
– Şirket temsilcilerinin yüzde 80’ine göre 2020 yılında Türkiye ekonomisi en az yüzde 3 daralacak. Yüzde 30’unun asgari daralma öngörüsü yüzde 6. Yüzde 19’u ise büyüme bekliyor.

YÜZDE 35: ETKİ EN AZ BİR YIL SÜRER
– Covid-19’un Türkiye ekonomisi üzerinde etkisinin ortadan kalkması için en az 12 ay geçmesi gerektiğini söyleyenlerin oranı yüzde 35. Yüzde 19’luk kesim 3-6 ay, yüzde 21,9’luk kesim ise 6-9 ay diyor.

SEKTÖRLERE GÖRE ETKİ DEĞİŞİYOR
– Sektör temsilcilerinin hemen hemen tamamı Covid-19’un faaliyet gösterdikleri sektörü önemli ölçüde etkilediğini belirtiyor. Yüzde 42’si kendi sektörünün orta, yüzde 50’si ise yüksek derecede etkilediğini görüşünde. Yüzde 7’si olumsuz etki oluşmadığını ya da düşük derecede etkilendiklerini ifade ediyor.
– Tüm sektörler Covid-19’un ekonomik etkilerini hissederken; enerji, ilaç, endüstriyel üretim ve kimya sektörlerinde etkinin daha az hissedildiği görülüyor.
– Sektör bazında toparlanma beklentileri ülke ekonomisindeki beklentilere paralellik göstermekle beraber endüstriyel üretim, tekstil, turizm / ev dışı tüketim, enerji, inşaat ve yiyecek – içecek sektörlerinde toparlanmanın 2020 sonrasına sarkacağı öngörülüyor.

KOBİ’LERİN YÜZDE 95’İ ETKİLENDİK DİYOR
– Covid-19’dan en fazla etkilenen kesim olan KOBİ dünyasındaki oran yüzde 95 olarak telaffuz ediliyor.

EVDEN ÇALIŞMA DURUMU
– Katılımcıların yüzde 58’i tüm çalışanları salgınından korumak için evden çalışma sistemine geçtiğini belirtiyor. Yüzde 20’si yalnızca beyaz yakaya evden çalışma uygulaması başlattığını söylüyor. Evden çalışan sektörler eğitim, hukuk, finansal hizmetler, bankacılık, sigortacılık, emeklilik ve hayat, enerji olarak öne çıkıyor.

KRİZ YÖNETİMİNE DAİR PROSEDÜR VE SÜREÇLER
– Krize hazırlık ve kriz yönetimi kabiliyetleri açısından, şirketlerin cirosal büyüklükleriyle kriz yönetimi kabiliyetlerinin paralellik gösterdiği görülüyor. Kriz yönetimine dair prosedür ve süreçlere sahip KOBİ’lerin oranı yüzde 25 iken, bu oranın cirosal oranla paralel artarak, cirosu 10 milyon TL’den yüksek şirketlerde yüzde 75’lere çıktığı gözleniyor.
– Covid-19 krizi medya, eğitim, tekstil, enerji, kimya, finansal hizmetler ve inşaat sektörleri başta olmak üzere kriz yönetimi kabiliyetinin geliştirilmesi konusunda her sektörün yol alması gerektiğini ortaya koyuyor.

EN ÖNEMLİ SIKINTI FİNANSMANA ERİŞİM
– Sektörlerin tümü incelendiğinde Covid-19 nedeniyle şirketler en fazla finansmana erişimde sıkıntı (yüzde 25’i), yurt içi kaynaklı satışlarda düşüş (yüzde 24’ü), üretim maliyetlerinde artış (yüzde 22’si) ve likidite sıkıntısı (yüzde 18’i) beyan ediyor.

CİROLARDA DÜŞÜŞ BEKLENTİSİ VAR
– Katılımcılar, Covid-19’un şirketlerinin 2020 cirolarında yüzde 40’lara varan düşüşlere sebep olacağını tahmin ediyor, 2020 bütçelerinde önemli ölçüde hedef revizyonuna gideceklerini belirtiyorlar. Şirket temsilcilerinin yüzde 53’ü 2020 cirolarında yüzde 2-20 arasında düşüş beklerken, yüzde 36’sı yüzde 20’den fazla düşüş bekliyor. Yüzde 10’u cirosunda düşüş beklemiyor. Ciro artışı bekleyenlerin oranı ise yüzde 1.
– Covid-19’un ciroyu en çok etkileyeceği sektörler 2020’de yüzde 40’lara varan düşüş bekleyen turizm / ev dışı tüketim, perakende / mağazacılık ve özel girişim sermayesi sektörleri olarak öne çıkıyor.

TEDBİR PAKETLERİ HAKKINDA NE DÜŞÜNÜYORLAR?
– Araştırmaya katılanların yüzde 43’ü hükümetin açıkladığı paketlerde yer alan vergi ve SGK primi erteleme desteğini yüksek seviyede kullanılabilir ve faydalı buluyor. Yüzde 41’i ise asgari ücret desteği ve kısa çalışma ödeneğini yüksek seviyede kullanılabilir ve faydalı görüyor. Kredi anapara ve faiz ödemelerini erteleme desteğini kullanabilir ve faydalı bulanların oranı yüzde 27. Finansmana erişim ve kredi yapılandırma için ise oran yüzde 21’dir.
– Ekonomik İstikrar Kalkanı paketi kapsamında sunulan vergi ve SGK prim erteleme ve asgari ücret desteği ve kısa çalışma ödeneği desteklerin daha çok görece küçük ve orta ölçekli şirketler tarafından faydalı görüldüğü anlaşılıyor.
– Ekonomik İstikrar Kalkanı paketinde sunulan desteklere ek olarak kapsamın genişletilmesi ve şartların iyileştirilmesi geliyor. Sağlanan kredi imkânlarının iyileştirilmesi, vergi alanında uzun dönemli erteleme ve borçların silinmesi, kapsama giren sektörlerin genişletilmesi, sektör özeli kalkınma paketleri, şirketlerin çalışan maliyetlerini azaltıcı ve kapsamı genişletilen istihdam destekleri talepleri öne çıkıyor.