“KAR DAĞITIMLARINI SINIRLAMAK MÜLKİYET HAKKI İHLALİDİR”

Avukat M. Tarık Güleryüz, Ticaret Bakanlığı’nın “Covid-19 salgını vurgusuyla” 31 Mart 2020 tarihinde Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne (TOBB) gönderdiği tebliğde “şirketlerin 2019 öncesi yıllara ilişkin” dağıtılmamış kârlarını dağıtamayacaklarının ve “2019 yılı net faaliyet kârının ise azami yüzde 25’ini” dağıtabileceklerinin belirtildiğini ifade ederek; “anonim ortaklıkların kâr dağıtımlarının idare tarafından sınırlandırılmasının” anayasal mülkiyet hakkının ihlali anlamına geldiğinin ve böyle bir tedbir şartsa mutlaka anayasayla uyumlu kanuni düzenleme yapılması gerektiğinin altını çizdi.

“YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERDE ENDİŞEYE YOL AÇTI”
İstanbul merkezli hukuk ve danışmanlık firması LBF Partners Ortağı Avukat Tarık Güleryüz, tebliğ ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bununla ilgili sosyal medya bilgilendirmesinin işletmeler tarafından net olarak anlaşılmadığını ve özellikle de yabancı sermayeli şirketlerde endişeye yol açtığını söyledi: “Bakanlık yazısında atıf yapılan yönetmelik hükmü Anonim Ortaklık genel kurullarının gündeminde bulunması zorunlu içeriğe ilişkindir. Bu durumda Bakanlığın, anonim ortaklıklardan yukarıdaki içeriği genel kurullarında tartışmaya almalarını istediği sonucuna varmak mümkündür.”

M. Tarık Güleryüz-Avukat

“TAVSİYE KARARI MI, YASAKLAMA MI BELİRSİZ”
Güleryüz’e göre Ticaret Bakanlığı tebliğinin “bir tavsiye kararı mı yoksa bir yasaklama mı olduğu” belirsiz: “Bu yönetmelik hükmüne göre anonim ortaklıkların kâr dağıtımları idare tarafından sınırlanması mümkün değildir. Bu duyuru ile idari bir makamın şirketlerin kâr dağıtmasına veya ne ölçüde dağıtacağına ilişkin uyulması zorunlu bir karar almış olduğu yorumu, anayasal hak ihlali olduğu gibi anayasa altı düzeyde kanunlara da aykırılık yaratır.”

“FEVKALEDE ŞARTLARDA DAHİ ANAYASAL GÜVENCELER ASKIYA ALINAMAZ”
“Kuşkusuz tarihi açıdan tanık olunmamış bir deneyim olan salgın sebebiyle hukuken şirketlerin kar dağıtması kısıtlanabilir ve hatta yasaklanabilir. Anayasa bu ve benzeri katastrofik hadiselere ilişkin dahi hükümler ve belli usuller öngörmektedir.” diyen devamında şunları dile getirdi: “Bu sebeple, Covid-19 pandemisi nedeni ile deneyimlediğimiz fevkalade şartlar dahi, anayasal güvencelerin askıya alındığı şeklinde düşünülmemelidir. Ayrıca Türk Ticaret Kanunu’nun da kar dağıtımına ilişkin emredici hükümlerinin olduğu hatırdan çıkartılmamalıdır. Bakanlık kararı uyarınca karar alınması ileride yani post-pandemi döneminde, kâr dağıtmama yönündeki kararların hükümsüzlüğüne yahut yönetim kurulu üyelerinin şahsi sorumluluğuna dahi neden olabilir.”

“BÖYLE BİR DÜZENLEME İÇİN KAMU YARARI VE KANUN GEREKİYOR”
Ortaklıklara kar dağıtımının şirketlerdeki genel kurulların devredilmez yetkilerinden biri olduğuna işaret eden Güleryüz, “Bu durum en başta an”onim ortaklık pay sahibinin anayasal koruma altındaki mülkiyet hakkını ihlal eder şeklinde yorumlanabilir. Gerçekten de şirket payı, pay sahibinin malvarlığında yer alan devir ve intikal eden haklardan biridir ve mülkiyet hakkının nesnesi olarak kabul edilmelidir. Bu husus şirket hissesinin semeresi olan kar payı için de geçerlidir. Bu sebeple kâr dağıtımına ilişkin karar verme yetkisinin idari makam tarafından kullanılması mülkiyet hakkına müdahale olarak düşünülmelidir. Öyleyse bu türde bir düzenleme ancak kamu yararı amacıyla ve hakkın özüne dokunmadan kanunla getirilebilir.” dedi.

“BAKANLIK YAZISINI TAVSİYE KARARI DİYE DEĞERLENDİRMEK EN İSABETLİ TERCİHTİR”
Güleryüz, tebliğdeki kararın şekli anlamda bir kanun olarak kendisi göstermesi gerektiği ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile de bu konuda bir düzenleme getirilemeyeceği kanaatinde: “Çünkü Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile temel haklara ilişkin düzenleme yapılamayacaktır. Bu Anayasa’nın buyurucu bir hükmüdür. Şirketler açısından Bakanlık yazısını bir tavsiye kararı olarak değerlendirmek en isabetli tercih olacaktır.”

TİCARET BAKANLIĞI TEBLİĞİNİN DETAYLARI
Ticaret Bakanlığı “Covid-19 salgını sebebiyle, sermaye şirketlerinin öz-kaynaklarının korunmasının” amaçlandığı vurgusuyla 31 Mart 2020 tarihinde TOBB’a gönderdiği tebliğle; “şirketlerin 2019 öncesi yıllara ilişkin dağıtılmamış kârlarını dağıtamayacakları ve 2019 yılı net faaliyet kârının ise azami yüzde 25’inin dağıtılmasına karar verildiğini” bildirdi.

28.11.2012 tarihli ve 28481 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmeliğin 13/5inci maddesi uyarınca yapılan duyuruda şu ifadelere yer verildi: “Kamunun iştiraki olan şirketler hariç olmak üzere, sermaye şirketlerinin 2019 yılı hesap dönemine ilişkin olarak bu yıl gerçekleştirilecek genel kurul toplantılarında gündeme alınacak nakit kâr payı dağıtımı kararlarında, geçmiş yıl kârlarının dağıtıma konu edilmemesi ve dağıtım tutarının 2019 yılı net dönem karının yüzde 25’ini aşmaması ile yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilmemesi…”

HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI’NIN KONUYA İLİŞKİN AÇIKLAMASI
Ayrıca Hazine ve Maliye Bakanlığı da sosyal medya üzerinden “Covid- 19’un ekonomiye etkisiyle mücadele kapsamında, Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda firmaların kâr dağıtımlarını 2019 kârının yüzde 25’i ile sınırlandırdık” mesajını paylaştı.