KONKORDATO…

Konkordato, elinde olmayan nedenlerle, işleri iyi gitmeyen ve mali durumu bozulan dürüst borçluları korumak için kabul edilmiş bir müessesedir. Ticaret Mahkemesi, gerekli şartların varlığı halinde, konkordatonun tasdikine karar verir.

ALİ ASRAK

Konkordato (iflas anlaşması) ilk kez 1850 tarihli Kanunname-i Ticaret ile hukuk hayatımıza giren ve 1929 tarihli ilk İcra ve İflas Kanunumuzdan itibaren hukukumuzda varlığını sürdüren bir kurumdur. Konkordato, elinde olmayan nedenlerle, işleri iyi gitmeyen ve mali durumu bozulmuş olan dürüst borçluları korumak için kabul edilmiş bir müessesedir.

KONKORDATO NEDİR?
Konkordato; dürüst bir borçlunun, alacaklılarının belli bir çoğunluğu ile yaptığı ve Ticaret Mahkemesi’nin tasdiki ile hüküm ifade eden bir cebri anlaşmadır. Bununla alacaklılar, borçluya karşı alacaklarının bir kısmından feragat ederler ve/veya borçluya borcunu ödeme konusunda belli bir süre verirler. Borçlu bu süre içinde, borcunun kabul edilen kısmını ödemekle borçlarının tamamından kurtulur. Konkordato, kolektif bir tasfiye şekli olup borçlunun bütün borçlarını kapsar.

HANGİ DURUMLARDA TALEP EDİLEBİLİR?
Borçlarını, vadesi geldiği hâlde ödemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi altında bulunan herhangi bir borçlu, vade verilmek veya tenzilat yapılmak suretiyle borçlarını ödeyebilmek veya muhtemel bir iflastan kurtulmak için konkordato talep edebilir. Bu duruma doktrinde aciz hali nedeniyle konkordato talebi denilmektedir.
Bir de 7101 sayılı Kanunla değiştirilmiş olan Türk Ticaret Kanunu (TTK) madde 377’de “Yönetim kurulu veya herhangi bir alacaklı 376’ıncı maddenin üçüncü fıkrası uyarınca şirketin borca batık durumda bulunduğu şüphesini uyandıran işaretler varsa yapacağı iflas talebiyle birlikte veya bu kapsamda yapılan iflas yargılaması sırasında 2004 sayılı Kanunun 285’inci ve diğer maddeleri uyarınca konkordato da talep edebilir” şeklinde ifade edilmiş olan ve “borca batıklık hali nedeniyle yapılan konkordato talebi” denilen konkordato türü vardır.

YETKİLİ MAHKEME HANGİSİDİR?
Konkordatoda yetkili ve görevli mahkeme; iflâsa tâbi olan borçlu için; 154’üncü maddenin birinci veya ikinci fıkrasında yazılı yerdeki, iflâsa tâbi olmayan borçlu için yerleşim yerindeki Asliye Ticaret Mahkemesi’dir.(İcra ve İflas Kanunu- İİK), madde 285, 3’üncü fıkra)

Graph showing business decline

BAŞVURU NASIL YAPILIR?
Konkordatonun ilk aşaması olan talep etmeyle birlikte talebe ek olarak bazı evrakların konkordato talebine eklenmesi gerekmektedir. Söz konusu evraklar eksiksizse söz konusu belgelerin içeriği incelenmeksizin mahkeme tarafından geçici mühlet kararı verilebilecektir. 2128 sayılı İcra ve İflas Kanunu madde 286 eklenmesi gereken belgeleri şu şekilde sıralamıştır:

“Borçlu konkordato talebiyle birlikte talebe ek olarak aşağıdaki belgeler de eklemelidir:

aa) Borçlunun borçlarını hangi oranda veya vadede ödeyeceğini, bu kapsamda alacaklıların alacaklarından hangi oranda vazgeçmiş olacaklarını, ödemelerin yapılması için borçlunun mevcut mallarını satıp satmayacağını, borçlunun faaliyetine devam edebilmesi ve alacaklılara ödemelerini yapabilmesi için gerekli malî kaynağın sermaye artırımı veya kredi temini yoluyla yahut başka bir yöntem kullanılarak sağlanacağını gösteren konkordato ön projesi.

bb) Borçlunun malvarlığının durumunu gösterir belgeler; borçlu defter tutmaya mecbur kişilerden ise Türk Ticaret Kanununa göre hazırlanan son bilanço, gelir tablosu, nakit akım tablosu, hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de aktiflerin muhtemel satış fiyatları üzerinden hazırlanan ara bilançolar, ticari defterlerin açılış ve kapanış tasdikleri ile elektronik ortamda oluşturulan defterlere ilişkin e-defter berat bilgileri, borçlunun malî durumunu açıklayıcı diğer bilgi ve belgeler, maddi ve maddi olmayan duran varlıklara ait olup defter değerlerini içeren listeler, tüm alacak ve borçları vadeleri ile birlikte gösteren liste ve belgeler.

cc) Alacaklıları, alacak miktarlarını ve alacaklıların imtiyaz durumunu gösteren liste.

dd) Konkordato ön projesinde yer alan teklife göre alacaklıların eline geçmesi öngörülen miktar ile borçlunun iflâsı hâlinde alacaklıların eline geçebilecek muhtemel miktarı karşılaştırmalı olarak gösteren tablo.

ee) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yetkilendirilen bağımsız denetim kuruluşu tarafından Türkiye Denetim Standartlarına göre yapılacak denetim kapsamında hazırlanan ve konkordato ön projesinde yer alan teklifin gerçekleşeceği hususunda makul güvence veren denetim raporu ile dayanakları. (Konkordato başvurusu yapan küçük işletmeler yani ve çalışan sayısı 50 kişiden az olan ve yıl içinde her hangi bir dönemde, net satış hasılatı ile bilanço toplam büyüklüğü 8 Milyon TL’yi aşmayan şirketler için ‘bağımsız denetim şirketi raporu’ talep dilekçesine ek olarak mahkemeye ibrazı zorunlu tutulmamıştır.)”

Bununla birlikte borçlu, konkordato sürecinde mahkeme veya komiser tarafından istenebilecek diğer belge ve kayıtları da ibraz etmek zorundadır.

Kanun maddesinde bu belgelerin borçlu tarafından konkordato talep edildiği takdirde talebe ek olarak eklenmesi gerektiği belirtilmiştir. Yani başvurunu anında, geçici mühlet alınabilmesi ve istenilen amaca ulaşılabilmesi için bu belgelerin dosyada EKSİKSİZ bulunması gerekmektedir.

Mali durumu bozularak ödeme gücünü kaybetmiş ve konkordato hükümlerinden faydalanmak isteyen borçlu, işbu belgeler ile birlikte (en önemlisi ÖN PROJE) Asliye Ticaret Mahkemesi Hakimliği’ne başvurur. Borçlu dilekçesinde konkordato sürecinde borçlarını ödeyebileceği durumu gösteren projesini ve ayrıntılı bilançosunu verir.
Hakimlik makamı borçlunun teklifini, konkordato süresi verilebilmesi için uygun şartlarının olup olmadığını araştırır Asliye Ticaret Mahkemesi Hakimliği; borçlunun varlıklarının, borçların en az yüzde 50 sini karşılamaya yetip yetmeyeceği ve borçlunun teklifinin varlıkları ile uygun olup olmadığını tespit etmek için bilirkişiye başvurur Asliye Ticaret Mahkemesi Hakimliği bilirkişinin yapacağı inceleme sonucunda; borçlunun konkordato başvurusu reddedilir veya konkordato süreci tayin edilir ve komiser atanır.
Konkordato projesini inceleyen mercii, borçluya iki aylık bir konkordato süresi verebilmesi için borçlu; dürüst olmalıdır ve borçlarının en az yüzde 50’sini ödemeyi taahhüt etmelidir. Aynı zamanda teklif olunan para borçlunun malvarlığıyla da tutarlı olmalıdır.
Asliye Ticaret Mahkemesi Hakimliği gerekli şartların varlığına kanaat getirirse ve istenilen belgeler EKSİKSİZ ise DERHAL konkordato komiseri atar ve mehil verildiğini ilan eder, borçluya ‘üç’ aylık konkordato süresi verir.
Konkordato komiseri bu süre içerisinde konkordato dosyası hazırlayarak mahkemeye verilmek üzere icra dairesine teslim eder. Dosya üzerine Ticaret Mahkemesi konkordatonun tasdik edilip edilmeyeceği hakkında inceleme yapmaya başlayacaktır. Mahkeme, komiserin görüşü ile birlikte ilave 2 aylık ‘geçici mühlet’ kararı da verebilecek böylece 5 aya kadar geçici mühlet kararı alınabilecektir.

‘Geçici mühlet’, kanunda düzenlenen ‘kesin mühlet’ ile aynı sonuçları doğurur.

GEÇİCİ MÜHLETİN SONUÇLARI
Ticaret Mahkemesi tarafından verilen geçici mühlet kararı, alacaklılara ve borçluya birtakım sonuçlar doğuracaktır. 2128 sayılı İcra ve İflas Kanunu madde 288’de belirtilmiş olduğu üzere geçici mühlet, KESİN MÜHLETİN SONUÇLARINI DOĞURUR. Bu sebeple kanunda kesin mühletin sonuçlarının düzenlendiği 294, 295, 296 ve 297’inci maddeler geçici mühlet için de geçerlidir.

Verilmiş olan geçici mühlet kararı, ticaret sicili gazetesinde ve Basın-İlan Kurumu’nun resmî ilân sitesinde ilân olunur ve derhâl tapu müdürlüğüne, ticaret sicili müdürlüğüne, vergi dairesine, gümrük ve posta idarelerine, Türkiye Bankalar Birliği’ne, Türkiye Katılım Bankaları Birliği’ne, mahallî ticaret odalarına, sanayi odalarına, taşınır kıymet borsalarına, Sermaye Piyasası Kurulu’na ve diğer lazım gelen yerlere bildirilir. Söz konusu ilanla birlikte alacaklıların, ilandan itibaren yedi günlük kesin süre içerisinde dilekçeyle birlikte konkordato mühleti verilmesini gerektiren bir hal bulunmadığını ispatlar delillerle birlikte, kararı veren mahkemeye itiraz ederek konkordato talebinin reddini isteyebilecekleri belirtilir.

KESİN MÜHLETİN SONUÇLARI
Ticaret Mahkemesi tarafından verilmiş olan geçici mühlet kararının sonuçlarının kesin mühletin sonuçlarıyla aynı olduğunu daha önce belirttik. Bu sebeple kesin mühletin sonuçlarına değinmekte fayda olacaktır.

Geçici mühlet kararının verilmesiyle birlikte borçlu aleyhine başlatılmış olan takipler durur ve borçlu aleyhine yeni takip de başlatılamaz.
Borçlunun malları üzerinde ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları uygulanamaz ve kesilmiş olan zamanaşımı ve hak düşüren müddetler işlemez.

Bu yasakların istisnaları ise yasanın 294-295’inci maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre;
• Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatılabilir veya başlamış olan takiplere devam edilebilir. Ancak bu halde de muhafaza tedbirleri alınamaz ve rehinli malın satışı gerçekleştirilemez.
• İşçilerin, iş ilişkisine dayanan ve iflâsın açılmasından önceki bir yıl içinde tahakkuk etmiş ihbar ve kıdem tazminatları dahil alacakları ile iflâs nedeniyle iş ilişkisinin sona ermesi üzerine hak etmiş oldukları ihbar ve kıdem tazminatları takipleri başlatılabilir.
• İflâsın açılmasından önceki son bir yıl içinde tahakkuk etmiş olan ve nakden ifası gereken aile hukukundan doğan her türlü nafaka alacakları.

Tasdik edilen konkordato projesinde, aksine hüküm içermediği takdirde kesin mühlet tarihinden itibaren rehinle temin edilmemiş her türlü alacağa faiz işlemesi durur.

Konkordato mühletinin verilmesinden önce, müstakbel bir alacağın devri (alacağın temliki) sözleşmesi yapılmış ve devredilen alacak konkordato mühletinin verilmesinden sonra doğmuş ise, bu devir hükümsüzdür.

Konusu para olmayan alacaklar, alacaklı tarafından, ona eşit kıymette para alacağına çevrilerek komisere bildirilir. Şu kadar ki borçlu, komiserin onayıyla taahhüdün aynen ifasını üstlenmekte serbesttir.

Konkordato talep eden ile 3’üncü kişi arasında imzalanan bir sözleşme; borçlunun konkordatoya başvurduğu gerekçesiyle de sona erdirilemez.

Burada yasa koyucunun amacı, zaten zor durumda olan borçlunun, daha da zor bir duruma düşmesinin engellenmesi ve konkordatonun amacı olan iyileşmenin sağlanmasıdır. Bununla birlikte konkordatonun asıl amacı olan borçlunun iyileşmesi amacına ulaşılmasına engel teşkil eden sürekli borç ilişkileri komiserin uygun görüşü ve mahkemenin onayıyla herhangi bir zamanda sona erecek şekilde feshedebilir. Söz konusu sözleşmeler çerçevesinde ödenecek olan tazminat konkordato projesine tabi olur. Hizmet sözleşmelerinin feshi ise bu düzenlemenin dışında tutulmuştur.

Ticaret Mahkemesi, gerekli şartların varlığı halinde, konkordatonun tasdikine karar verir. Tasdik kararını veren kararda, alacakları itiraza uğramış olan alacaklılara dava açmaları için yedi günlük süre verir. Bu süre içinde borçlu aleyhine dava açmayan alacaklıların hakları düşer. Yedi gün içinde dava açar ve davayı kazanırsa, borçludan alacağını konkordato şartlarına göre isteyebilir.