HAZİNE VE MALİYE PENCERESİNDEN TÜRKİYE

Türkiye hedeflediği yolun şu an tam olarak neresinde? Hangi konularda istenilen seviyede değil; hangilerinde iyi durumda? Bu soruları cevaplarken; nüfus, enflasyon, işsizlik, büyüme, doğrudan yabancı sermaye yatırımları, kişi başına düşen Gayri Safi Milli Hâsıla (GSMH) ile ihracat ve ithalat analizleri öne çıkıyor.

Türkiye, genç ve dinamik bir nüfusa sahip. Üzerinde bayrağını dalgalandırdığı coğrafya da jeopolitik açıdan son derece önem arz ediyor. Ancak ülkeler arasındaki sıralamayı ekonomik güç belirliyor. Türkiye’nin gelişmiş ülkeler arasına adını yazdırma hedefine ulaşması için dinamik nüfusunu ve coğrafi avantajlarını çok iyi değerlendirmesi gerekiyor.
Peki, mevcut ekonomik verilere göre Türkiye hedeflediği yolun şu anda tam olarak neresinde bulunuyor? Hangi konularda istenilen seviyede değil; hangilerinde ise gayet iyi ilerliyor? Bu soruları cevaplarken; nüfus, enflasyon, işsizlik, büyüme, doğrudan yabancı sermaye yatırımları, kişi başına düşen Gayri Safi Milli Hâsıla (GSMH) ile ihracat ve ithalat analizleri öne çıkıyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın güncelleyerek kamuoyuyla paylaştığı bilgi ve grafiklere göz atıldığında tablodaki durum en net haliyle görülebiliyor.

KISA VADELİ NÜFUS ARTIŞI TAHMİNİ
Bakanlığın veri bankasında Türkiye’nin nüfusunun 2019 yılını 82,4 milyonla tamamlaması ve 2021’de 84,4 milyona yükselmesi öngörülüyor.

BÜYÜME ORANLARINDAKİ SEYİR
2001 ile 2019 yılları arasındaki büyüme oranlarının sıralandığı grafik; Türkiye’nin 2001’deki krizden sonra 2009’de ciddi bir büyüme sorunu yaşadığını; 2004-2006 ile 2011-2012 dönemlerinde büyük atağa geçtiğini yansıtıyor. Bu arada bakanlık büyüme konusunda 1999 ile 2018 arasını üçe bölerek olaya dönemsel açıdan bakılmasının yarar doğuracağına işaret ediyor.

KİŞİ BAŞINA DÜŞEN MİLLİ GELİR
Ülkelerin gelişmişlikleri ve ekonomik anlamdaki büyüklükleri kritik edilirken ilk bakılan verilerden biri de kişi başına düşen Gayri Safi Milli Hâsıla’ya (GSMH) ilişkin istatistiklerdir. 2002’de 3 bin 581 dolar olan veri, 2013’te 12 bin 480’e dolara ulaşıyor; 2018’deyse 9 bin 632 dolara geriliyor. Bu son düşüşte üretimdeki azalmanın yanı sıra; döviz kurlarının iki üç yıldır anormal seviyede artmasının da rolü var.

GENÇ İŞSİZLİK VERİLERİ ÜRKÜTÜYOR
Ekonominin gidişatını gösteren en kritik veriler listesinin en başına yazılanlardan biri de işsizlik oranları. 2012’de oran yüzde 8,4’lere kadar inmişti. Fakat yeniden yükselme eğilimine girdi ve 2018 yılında yüzde 11’e tırmandı. 2018 Mart ile 2019 Mart evresinde yüzde 10,1’den 14,1’e fırladı. Genç nüfustaki işsizlik oranı ise tekrar 2009’daki yüzde 25’ler seviyesine yükseldi.

ENFLASYON ÇİF HANEYİ SEVDİ
Türkiye, 1980 ve 1990’lı yılları yüzde 60-80 gibi hayli yüksek enflasyon oranlarıyla geçirdi. Hatta 8’inci Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın 1983’te başlayan başbakanlığı döneminde mecburen enflasyonla büyüme modelleri uygulamaya konuldu. AK Parti’nin 2002’de iktidara gelmesiyle hızla düşme eğilimi gösteren enflasyon oranlarında son birkaç yılda önemli artışlar yaşandı. Bakanlık oranı kısa vadede tek haneli sayıya indirmek için bir dizi politikalar belirledi. 2021 tahmini yüzde 6.

ÖZELLEŞTİRME GELİRLERİ
Kaynak oluşturmada başvurulan yöntemlerden biri olan özelleştirmeyle Türkiye, Turgut Özal döneminde tanıştı. AK Parti iktidarı dönemlerinde bu konuya hız verildi. 2004 ile 2017 arasında özelleştirmelerle 60,2 milyar dolar gelir elde edildi.

İHRACAT-İTHALAT DENGESİ ÇOK ÖNEMLİ
Dış ticaret açığı, ekonomik analizlerde en fazla dile getirilen kavramlardandır. Ne kadar ihracat gerçekleştiği tek başına belirleyici olamıyor. İthalatın seyri de çok önemli. Cumhuriyet tarihinin ihracat rekorunun kırıldığı 2018’de dış satıştan bakanlık verileriyle 167,9 milyar dolar gelir elde ettik. Ama bunun karşılığında diğer ülkelere aldığımız mallar için 223 milyar dolar ödedik.

Türkiye, doğrudan yabancı sermaye girişinde 1990’lı yılların başında 1 milyar doların üstünü zor görüyordu. 2005’teki atak, 2007’de 22 milyar dolarla rekor kırdı. Daha sonra bu tutara 19,3 milyar dolarla 2015’te yaklaşıldı. Şu sıralar 12-13 milyar dolar seviyesinde gidiyor.